„Rolnictwo węglowe” to ekoschemat, który od miesięcy wzbudza dużo emocji. Do konsultacji publicznych trafił właśnie projekt rozporządzenia, a wraz z nim lista upraw.

Ekoschematy to nowy klucz do naliczania płatności bezpośrednich. Będzie można nabyć do nich uprawnienia w zamian za realizację praktyk korzystnych dla środowiska, klimatu i dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad podstawowe wymogi określone w warunkowości. Część ekoschematów objęta jest systemem punktowym, a część stawkami płatności. Te jednak nie są ostateczne. Do konsultacji publicznych trafił właśnie projekt rozporządzenia o ekoschematach.

Jak rośliny wpływają na poziom materii organicznej?

– Projektując wymogi praktyki, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi opierało się na wartościach współczynników reprodukcji i degradacji glebowej materii organicznej dla poszczególnych roślin, które określają, o jaką ilość materii organicznej w t/ha zostanie zubożona (-) lub wzbogacona (+) gleba w okresie jednego roku w następstwie uprawy danego gatunku roślin. Jako bazowe posłużyły zestawy współczynników opracowane według metody Eicha i Kundlera (1981 r.). Zróżnicowanie na uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej, zboża (rośliny o neutralnym wpływie) i uprawy mające ujemny wpływ na bilans materii organicznej jest opracowywane we współpracy z instytutami naukowymi i Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oddział w Radomiu. Uprawy wymienione na liście muszą być zgodne z definicją uprawy przyjętą na potrzeby normy GAEC 7, dotyczącej zmianowania i dywersyfikacji.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Dla przypomnienia, ekoschemat Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi obejmuje 8 praktyk. Jedną z nich jest „Zróżnicowana struktura upraw”. Na czym ona ma polegać?

Uprawa co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:
1) udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%;
2) co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz;
3) udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, oraz;
4) udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in. okopowe) nie przekracza 30%.

• Sprawdź: Kontrowersje wokół ekoschematu „Rolnictwo węglowe”

Poniżej wykazy upraw mających pozytywny, neutralny i ujemny wpływ na bilans glebowej materii organicznej. Najpierw podana jest uprawa, a obok nazwa rośliny uprawnej deklarowanej przez rolnika we wniosku o przyznanie płatności.

Wykaz nr 1. Uprawy mające pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej

1. CIECIERZYCA POSPOLITA - ciecierzyca pospolita
2. FASOLA - fasola wielokwiatowa
3. FASOLA - fasola zwykła karłowa
4. FASOLA - fasola zwykła tyczna
5. GROCH - groch siewny jadalny
6. GROCH - groch siewny pastewny (peluszka)
7. GROCH - groch siewny jadalny z rośliną podporową
8. GROCH - groch siewny pastewny (peluszka) z rośliną podporową
9. GROCH - groch zwyczajny łuskowy
10. GROCH - groch zwyczajny cukrowy
11. GROSZEK - lędźwian
12. ŁUBIN - łubin biały
13. ŁUBIN - łubin wąskolistny
14. ŁUBIN - łubin żółty
15. SERADELA UPRAWNA - seradela uprawna
16. SOCZEWICA JADALNA - soczewica jadalna z rośliną podporową
17. SOJA ZWYCZAJNA - soja zwyczajna
18. MIESZANKA BOBOWATYCH NA ZIARNO - mieszanka bobowatych na ziarno
19. MIESZANKA BOBOWATYCH NA ZIELONKĘ - mieszanka bobowatych na zielonkę
20. WYKA JARA - bobik
21. WYKA JARA - bób
22. WYKA JARA - wyka siewna
23. WYKA JARA - wyka siewna z rośliną podporową
24. WYKA OZIMA - wyka kosmata
25. WYKA OZIMA - wyka kosmata z rośliną podporową
26. KONICZYNA - koniczyna egipska (aleksandryjska)
27. KONICZYNA - koniczyna krwistoczerwona
28. KONICZYNA - koniczyna perska
29. KONICZYNA - koniczyna białoróżowa (szwedzka)
30. KONICZYNA - koniczyna biała
31. KONICZYNA - koniczyna czerwona
32. NOSTRZYK - nostrzyk biały
33. NOSTRZYK - nostrzyk żółty
34. MIESZANKA BOBOWATYCH DROBNONASIENNYCH - mieszanka bobowatych drobnonasiennych
35. TRAWA LUB INNE PASTEWNE ROŚLINY ZIELNE - mieszanka jednoroczna traw
36. TRAWA LUB INNE PASTEWNE ROŚLINY ZIELNE - mieszanka jednoroczna traw z bobowatymi drobnonasiennymi
37. TRAWA LUB INNE PASTEWNE ROŚLINY ZIELNE - trawy w siewie czystym z przeznaczeniem na nasiona
38. TRAWA LUB INNE PASTEWNE ROŚLINY ZIELNE - mieszanka wieloletnia traw z bobowatymi drobnonasiennymi
39. TRAWA LUB INNE PASTEWNE ROŚLINY ZIELNE - mieszanka wieloletnia traw
40. RUKIEW - rukiew wodna
41. ŚLAZÓWKA - ślazówka ogrodowa
42. ŚLAZÓWKA - ślazówka turyngska
43. BABKA - babka lancetowata
44. BYLICA - bylica estragon
45. DZIURAWIEC ZWYCZAJNY - dziurawiec zwyczajny
46. HYZOP LEKARSKI - hyzop lekarski
47. JEŻÓWKA PURPUROWA - jeżówka purpurowa
48. KRWAWNIK POSPOLITY - krwawnik pospolity
49. LAWENDA WĄSKOLISTNA - lawenda wąskolistna
50. LEBIODKA (OREGANO) - lebiodka (oregano) pospolita
51. LUBCZYK OGRODOWY - lubczyk ogrodowy
52. MELISA LEKARSKA - melisa lekarska
53. MIĘTA - mięta kędzierzawa
54. MIĘTA - mięta pieprzowa
55. MIĘTA - mięta długolistna
56. MIĘTA - mięta okrągłolistna
57. MNISZEK LEKARSKI - mniszek lekarski
58. RUMIAN RZYMSKI (SZLACHETNY) - rumian rzymski (szlachetny)
59. RUTA ZWYCZAJNA - ruta zwyczajna
60. SERDECZNIK POSPOLITY - serdecznik pospolity
61. SZAŁWIA - szałwia lekarska
62. SZANTA ZWYCZAJNA - szanta zwyczajna
63. ŻEŃ-SZEŃ PRAWDZIWY - żeń-szeń prawdziwy
64. KOMONICA - komonica błotna
65. KOMONICA - komonica zwyczajna
66. LUCERNA - lucerna chmielowa (nerkowata)
67. LUCERNA - lucerna mieszańcowa
68. LUCERNA - lucerna sierpowata
69. LUCERNA - lucerna siewna
70. POZIOMKA - poziomka
71. POZIOMKA - truskawka
72. RUTWICA - rutwica lekarska
73. SPARCETA - sparceta (esparceta) siewna
74. SPARCETA - sparceta piaskowa
75. MIESZANKA BOBOWATOGORCZYCOWA - mieszanka bobowato-gorczycowa
76. MIESZANKA BOBOWATOSŁONECZNIKOWA - mieszanka bobowato-słonecznikowa
77. MIESZANKA BOBOWATYCH ZE ZBOŻAMI NA NASIONA - mieszanka bobowatych ze zbożami na nasiona
78. MIESZANKA BOBOWATYCH ZE ZBOŻAMI NA ZIELONKĘ - mieszanka bobowatych ze zbożami na zielonkę

Wykaz nr 2. Zboża

1. JĘCZMIEŃ JARY - jęczmień jary
2. JĘCZMIEŃ OZIMY - jęczmień ozimy
3. OWIES - owies bizantyjski
4. OWIES - owies nagi (owies nagoziarnisty jary)
5. OWIES - owies siewny
6. OWIES - owies szorstki
7. PSZENICA JARA - pszenica orkisz - jara
8. PSZENICA JARA - pszenica płaskurka - jara
9. PSZENICA JARA - pszenica samopsza - jara
10. PSZENICA JARA - pszenica twarda - jara
11. PSZENICA JARA - pszenica zwyczajna - jara
12. PSZENICA OZIMA - pszenica orkisz - ozima
13. PSZENICA OZIMA - pszenica płaskurka - ozima
14. PSZENICA OZIMA - pszenica samopsza - ozima
15. PSZENICA OZIMA - pszenica twarda - ozima
16. PSZENICA OZIMA - pszenica zwyczajna - ozima
17. PSZENŻYTO JARE - pszenżyto jare
18. PSZENŻYTO OZIME - pszenżyto ozime
19. ŻYTO JARE - żyto jare
20. ŻYTO OZIME - żyto krzyca
21. ŻYTO OZIME - żyto ozime
22. MIESZANKA ZBOŻOWA - mieszanka zbożowa gatunków jarych

Wykaz nr 3. Uprawy mające ujemny wpływ na bilans glebowej materii organicznej

1. BURAK - burak cukrowy
2. BURAK - burak ćwikłowy
3. BURAK - burak liściowy (boćwina)
4. BURAK - burak pastewny
5. MARCHEW - marchew pastewna
6. CYKORIA - cykoria pastewna
7. RZEPA - rzepa ścierniskowa
8. SALSEFIA - salsefia
9. SELER - seler korzeniowy
10. ZIEMNIAK - ziemniak
11. TOPINAMBUR - topinambur
12. KAPUSTA RZEPAK – JARY - brukiew
13. DYNIA FIGOLISTNA - dynia figolistna
14. DYNIA OLBRZYMIA - dynia olbrzymia
15. DYNIA PIŻMOWA - dynia piżmowa
16. DYNIA ZWYCZAJNA - cukinia
17. DYNIA ZWYCZAJNA - dynia oleista
18. DYNIA ZWYCZAJNA - dynia pastewna
19. DYNIA ZWYCZAJNA - dynia zwyczajna
20. DYNIA ZWYCZAJNA - kabaczek
21. DYNIA ZWYCZAJNA - patison
22. KAPUSTA WARZYWNA - brokuł włoski
23. KAPUSTA WARZYWNA - jarmuż
24. KAPUSTA WARZYWNA - kalafior
25. KAPUSTA WARZYWNA - kapusta brukselska
26. KAPUSTA WARZYWNA - kapusta głowiasta biała
27. KAPUSTA WARZYWNA - kapusta głowiasta czerwona
28. KAPUSTA WARZYWNA - kapusta pastewna
29. KAPUSTA WARZYWNA - kapusta włoska
30. KAPUSTA WŁAŚCIWA - kapusta chińska
31. KAPUSTA WŁAŚCIWA - kapusta pekińska
32. ARBUZ (KAWON) - arbuz (kawon)
33. CZOSNEK - por
34. MELON - melon
35. OBERŻYNA - bakłażan (oberżyna)
36. OGÓREK - ogórek
37. POMIDOR SKÓRZASTY - pomidor skórzasty
38. POMIDOR - pomidor

Nowa polityka i przestarzałe dane

Niebywałe, że w 2023 r. resort rolnictwa opiera politykę rolną o dane sprzed ponad 40 lat, kiedy zboże zbierano z pola co do słomki, po ziemniakach palono łęty, po burakach znikały korzenie i liście, a o kukurydzy na ziarno mało kto słyszał. Hektar ziemi rolnej też nie kosztował 20 średnich krajowych pensji. Co więcej, nie nakłaniano do odłogowania, obsadzania lasem czy uprawy roślin o znikomej wartości gospodarczej, jak mniszek, krwawnik, rumian czy dziurawiec. Te gatunki częściej trafiały do etykiet herbicydów niż zmianowań. Zastanawiające jest też, dlaczego w wykazach znajdują się gatunki roślin z minionych epok, a brakuje kilku powszechnie dziś uprawianych.

• Sprawdź: Co uprawia się w Polsce? Struktura zasiewów 2022