Co uprawia się w Polsce? Struktura zasiewów 2022

Pandemia, wojna i horrendalne ceny nawozów. Jak trzy światowe kryzysy zmieniają opłacalność produkcji polowej i w konsekwencji strukturę zasiewów w Polsce.
Najwięcej przybyło kukurydzy, gdyż jej areał uprawy wzrósł o 146,7 tys. ha do rekordowych 1,86 mln ha. Zdjęcie: Panek

Zmiany klimatyczne stopniowo zmieniają krajobraz. Jednak pandemia, wojna na Ukrainie i horrendalne ceny nawozów, a do tego nieudolna polityka rolna, dają znacznie szybciej widoczne zmiany. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zakończyła już nabór wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich za 2022 r. Na podstawie deklaracji zawartych w e-wnioskach wiadomo już, które rośliny rolnicze cieszą się w tym roku największą popularnością i jaki zajmują areał.

Dwie grupy upraw rolniczych

Powierzchnie zajmowane w Polsce przez najważniejsze rośliny uprawne ARiMR podaje z dokładnością do jednego ara. W prezentowanej tabeli poszczególne gatunki zgłaszane we wnioskach o dopłaty uszeregowano począwszy od największej pod względem areału zasiewów w 2022 r. W grupie upraw wielkoobszarowych znajduje się 12 roślin rolniczych, a pozostałych 18 to tzw. małoobszarowe. W zestawieniu pominięto trwałe użytki zielone, trawy i rośliny motylkowate, a także mieszanki. Łączna powierzchnia użytków rolnych w Polsce uległa niewielkiej korekcie. Natomiast znaczna część upraw nieoznaczonych została zaklasyfikowana do ugorów.

Kukurydza, rzepak, słonecznik i soja osiągnęły w tym roku swoje historyczne rekordy. Natomiast największe spadki zaliczyły zboża jare, a zwłaszcza jęczmień i owies. Również mniej jest buraka cukrowego i ziemniaka, a także innych roślin rolniczych objętych umowami kontraktacyjnymi. Czym te zmiany można uzasadnić?

1. Zboża

Niezmiennie najważniejszą rośliną rolniczą w Polsce jest pszenica ozima, która zajmuje blisko 2,29 mln ha. Jednak jeśli horrendalne ceny nawozów będą się utrzymywać przez kolejne miesiące, to trzeba się liczyć z tym, że rolnicy będą wybierać gatunki zbóż o mniejszych potrzebach żywieniowych. Wyraźnie widać też, że producenci zbóż coraz częściej rezygnują z form jarych na rzecz ozimych, bo lepiej sobie radzą z wczesnowiosennymi suszami i czerwcowymi upałami. W rejonach najbardziej narażonych na te niekorzystne zjawiska pogodowe obserwuje się tendencję do wyboru odmian ozimych o wczesnym dojrzewaniu oraz wcześniejszego siewu. Pozwala to obniżyć ryzyko wystąpienia strat w plonie. Właśnie to też tłumaczy rosnącą popularność jęczmienia ozimego, który sieje się najwcześniej i zbiera też jako pierwszy.

2. Kukurydza

Wysoki wzrost powierzchni zasiewów kukurydzy w minionym roku był dużym zaskoczeniem. Liczni specjaliści wątpili, czy ten areał uda się utrzymać. Przyrost zasiewów kukurydzy to przede wszystkim kierunek ziarnowy. Jak wiadomo, jedną z poważniejszych konsekwencji rosyjskiej napaści na Ukrainę jest znaczący wzrost cen paliw oraz zagrożenie ograniczeń dostaw gazu, którym zasilana jest duża liczba suszarni. Ku zaskoczeniu, pomimo tych przeszkód areał uprawy kukurydzy właśnie wzrósł do rekordowych 1,87 mln ha. Natomiast jedną z reakcji rolników na rosnące koszty suszenia ziarna jest uprawa wcześniej dojrzewających odmian.

3. Rzepak

W maju rolnicze krajobrazy bardziej obfitowały w żółto kwitnące łany niż przed rokiem. Po raz pierwszy powierzchnia uprawy rzepaku w naszym kraju przekroczyła barierę miliona ha. Decydujący wpływ miała tu opłacalność produkcji w poprzednim roku. Z uwagi na fakt, że roślinę tę sieje się pod koniec lata, trudno było przewidzieć, jaki będzie rozwój cen nawozów w kolejnych miesiącach. Niestety, na krótko przed zbiorami wygląd plantacji rzepaku w większości rejonów kraju nie zachwyca. Łany raczej są niskie, niedożywione i silnie uszkodzone przez szkodniki.

4. Okopowe

Zarówno powierzchnia uprawy buraka cukrowego, jak i ziemniaka się skurczyła. Uprawy te są bardzo wymagające pod względem nawożenia i ochrony, a warunki umów kontraktacyjnych nie nadążały za zmianami opłacalności konkurencyjnych upraw. Do tego w buraku zaczyna brakować skutecznych zapraw i herbicydów, za to przybywa szkodników.

5. Słonecznik

Roślina ta była już przebojem minionego roku, kiedy to podwoiła swoją powierzchnię. Okazuje się, że słonecznik w tym roku też ma dobrą passę, bo areał jego zasiewów obecnie się potroił i wynosi 64,81 tys. ha. Niewątpliwie ważnym czynnikiem zwiększania areału uprawy tej rośliny są umiarkowane nakłady na nawożenie i ochronę. W sytuacji, gdy nawozy są już 3-4 razy droższe niż rok temu, a na przeceny raczej się nie zanosi, ta ekstensywna uprawa może dalej się rozwijać.

6. Soja

Soja w Polsce przez rok podwoiła swój areał. Minionej wiosny została zasiana na rekordowej powierzchni 48,06 tys. ha. W ten sposób stała się 3. najważniejszą rośliną strączkową w naszym kraju, tuż za łubinem wąskolistnym i grochem siewnym. Za jej wyborem przemawiają jedne z najniższych nakładów na nawożenie i ochronę. Roślina ta dobrze sobie radzi w warunkach suszy, ale preferuje gleby średnie i cięższe. W związku z wojną na Ukrainie jest też coraz bardziej poszukiwana przez krajowe podmioty prowadzące jej skup i przetwórstwo.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.