Czy nagły wzrost zainteresowania uprawą słonecznika w naszym kraju to moda, czy jednak perspektywiczne myślenie? Zdania rolników na ten temat są podzielone.

Producenci słonecznika twierdzą, że jest on rośliną "przyjazną" w uprawie, a zbyt niełupek nie sprawia problemów. Oto 10 faktów o słoneczniku.

1. Uprawa oszczędzająca czas rolnika

Agrotechnika uprawy wymaga niewielkiego zaangażowania, nawet jeśli trzeba zadbać o pewne kwestie techniczne, takie jak wybór odmiany, zakładanie i odchwaszczanie plantacji, aby jak najlepiej wykorzystać potencjał odmian. Od przygotowania gleby do zbioru słonecznik wymaga tylko 7-8 przejazdów. Zatem jego obecność w gospodarstwie umożliwia rozłożenie prac.

• Sprawdź: Warunki do uprawy słonecznika na nasiona

2. Funkcjonujący rynek zbytu

Punkty skupu słonecznika są zróżnicowane. Przetwórcy głównie pozyskują olej (do użytku spożywczego i przemysłowego) oraz białko zawarte w nasionach. Wśród sektorów innowacyjnych jest biopaliwowy, o niskiej emisji gazów cieplarnianych. Rynki nasion oleistych i olejów są bardzo chłonne. Europa zużywa 10 mln t olejów roślinnych, a produkuje tylko 8 mln t. Z kolei śruta słonecznikowa jest źródłem białka.

• Sprawdź: Na słonecznik jest popyt

3. Komponent różnych zmianowań

Słonecznik dobrze integruje się z różnymi systemami produkcyjnymi. Jego potencjał jest wysoki na dobrych glebach (niewielkie wahania plonowania), ale należy też do tej grupy roślin jarych, które udają się w słabszych stanowiskach. Bardzo dobrze nadaje się również do uprawy ekologicznej. Wymaga umiarkowanych nakładów i nadaje się do mechanicznego odchwaszczania.

4. Odmiany przystosowane do różnych warunków

Na polskim rynku dostępne są wyłącznie odmiany słonecznika pochodzące z zagranicznych hodowli. Wywodzą się z krajów, gdzie postęp hodowlany w ostatnich 30 latach był bardzo dynamiczny. Najwięcej udało się zdziałać w zakresie wczesności i zwiększenia tolerancji na choroby. Niestety, program urzędowego badania odmian słonecznika w Polsce został zawieszony kilkanaście lat temu. Zatem przy wyborze odmian trzeba krytycznie analizować dane, jakie podają poszczególni dostawcy nasion.

• Sprawdź: Jakie odmiany słonecznika są na naszym rynku?

5. Ograniczone nakłady finansowe przy dość dobrych cenach zbytu

Uprawa słonecznika pochłania umiarkowane kwoty i zamraża je na krótki czas (4-7 miesięcy). Jego krótki cykl pozwala zatem na szybki zwrot z inwestycji. Koszty operacyjne są przewidywalne i nie ulegają takim wahaniom, jak np. kukurydza czy ziemniak. Nawożenie mineralne może podlegać dużej zmianie na tle minionego sezonu, ale to zjawisko będzie dotyczyło wszystkich upraw. Jednak warto zwrócić uwagę na fakt, że słonecznik ma niskie wymagania względem nawożenia azotem, a w przypadku potasu jest na odwrót.

6. Krótko zajmuje pole

Wegetacja słonecznika zaliczana jest do najkrótszych. Na początku jesieni zwalnia pole i pozostawia niewielkie ilości resztek, które łatwo wprowadza się do gleby. System korzeniowy palowy z dużą liczbą korzeni bocznych przyczynia się do dobrej struktury gleby. Podczas zbioru gleba zwykle jest sucha, co znacznie zmniejsza ryzyko ugniatania lub powstawania kolein. Słonecznik jest dobrym przedplonem dla zbóż ozimych. Ma korzystne działanie na rośliny następcze – plon pszenicy może wzrosnąć nawet o 15% w porównaniu do uprawy po sobie.

7. Dobry kandydat do dywersyfikacji systemów

W świetle zmian, jakie niebawem wymusi nowa odsłona Wspólnej Polityki Rolnej, słonecznik należy do niewielu roślin, które można łatwo wprowadzić do zmianowań. Nie trzeba inwestować w dodatkowe zaplecze techniczne, poza niewielką przeróbką hedera kombajnu. Daje duże możliwości mechanicznego zwalczania chwastów, zwłaszcza gatunków ozimych. Przerywa też cykl rozwojowy chorób zbóż (fuzariozy, łamliwość źdźbła).

8. Mała uciążliwość dla środowiska

Słonecznik spełnia nowe wyzwania związane z ograniczeniem stosowania nawozów azotowych i chemicznych środków ochrony roślin. Mieszana metoda zwalczania chwastów, genetyczna odporność na ważniejsze choroby oraz niska presja szkodników, ograniczają potrzebę chemicznej ochrony plantacji. Jeśli uwzględni się jeszcze umiarkowane zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, to otrzymuje się roślinę o niskiej emisji gazów cieplarnianych i śladzie węglowym.

• Sprawdź: Zwalczanie chwastów w słoneczniku jest możliwe

9. Plony umiarkowanie zależne od wody

W obliczu wyzwań związanych ze zmianą klimatu i nawracającymi letnimi suszami, słonecznik ma dobrą zdolność tolerancji na stres wodny. Można go uznać za jedną z najtwardszych upraw jarych, najlepiej znoszącą suche warunki, nawet na słabszej glebie. Optymalne zaopatrzenie w wodę wymaga 420 mm wody w sezonie wegetacyjnym, której źródłami są opady i podsiąkanie. Wystąpienie umiarkowanej suszy w fazie wegetatywnej powoduje twardnienie słonecznika, co pozwala mu lepiej tolerować późniejszy stres wodny i dobrze wykorzystać opady pod koniec wegetacji.

10. Doskonałe pastwisko dla pszczół

Słonecznik przyczynia się do bioróżnorodności, zapewniając owadom zapylającym obfite źródło pożywienia w środku lata. Jest ważnym źródłem nektaru, cenionym przez zapylacze, w tym pszczoły.