Cienka warstwa skorupy ziemskiej, na której stoimy, stanowi podstawę prawie każdej żywności, którą spożywamy. Co tak naprawdę się kryje za tym urzędniczym slangiem?

Od kilku tygodni Komisja Europejska sypie jak z rękawa pomysłami na uszczęśliwienie rolników. W minioną środę przedstawiła Strategię glebową dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. Nie jest to nic innego, jak próba ustanowienia politycznych ram ochrony gruntów rolnych w Europie. W imieniu Komisji wypowiedział się już Frans Timmermans, który piastuje funkcję wiceprzewodniczącego tego organu. W niezbyt merytorycznie zaawansowanym wystąpieniu stwierdził, że cienka warstwa skorupy ziemskiej, na której stoimy, stanowi podstawę prawie każdej żywności, którą spożywamy.

Kolejna porcja obostrzeń i ograniczeń

Komisja Europejska ma pewne wątpliwości, czy oddanie inicjatywy tworzenia programów krajowych w ramach realizacji polityki Zielonego ładu, nie spowoduje nadmiernych odchyleń od celów ogólnych dla całej Wspólnoty. Jednak założenia przyjęte w strategii glebowej dublują część działań zawartych w Zielonym ładzie, a z innymi stoją nawet w sprzeczności. Główny trzon planowanych działań Komisji to:

• program bezpłatnego badania próbek gleby;
• promocja badania gleby i systematyczne gromadzenie danych o glebach w Europie;
• prawnie wiążące cele ograniczenia osuszania gleb bagiennych (Zielony ład jest za przywróceniem takim stanowiskom ich pierwotnego stanu);
• do 2050 r. państwa członkowskie UE powinny zredukować przekształcanie gruntów rolnych na inne cele do zera (w praktyce oznacza to zanik rozwoju urbanistycznego miast oraz migracji przemysłu na nowe tereny – ogromny wzrost cen gruntów w miastach, ograniczenie budownictwa jednorodzinnego, a także zatrzymanie rozbudowy gospodarstw i części infrastruktury);
• przywrócić sprawność zdegradowanym i zanieczyszczonym glebom (brak wskazania, o jakie grunty chodzi – poprzemysłowe, pogórnicze czy odłogowane).

Ponadto Komisja Europejska chciałaby przebadać różne instrumenty, aby doprowadzić do redukcji strat składników pokarmowych z gleb o 50% (wymywanie, ulatnianie do atmosfery). W tym założeniu mieści się też wymuszenie na rolnikach ograniczenie stosowania nawożenia o 20%. W obliczu troski o zapewnienie mieszkańcom Unii potrzeb żywieniowych brzmi to niezbyt logicznie.

• Sprawdź: Komisja zasypana opiniami z automatu

Aby wdrożyć te działania, Komisja Europejska planuje uchwalenie dyrektywy o zdrowiu gleb. Chce w niej odgórnie zobowiązać jednakowo państwa członkowskie UE do wyznaczenia ambitnych celów przeciwko redukcji powierzchni gruntów rolnych. Stosowane akty prawne są już przygotowywane i w pełnym brzmieniu zostaną przedstawione w 2023 r.

Rolnikom nie jest obojętne

Do przedstawionego powyżej pomysłu Komisji zdążyły już się odnieść europejskie organizacje rolnicze. Przede wszystkim nie mają wiary w zasadność wprowadzania takich uregulowań. Dodatkowy zestaw unijnych przepisów dotyczących ochrony gleby nie wnosi żadnej wartości dodanej, a jedynie dubluje założenia Zielonego ładu i będzie sprzyjał wzrostowi biurokracji. Niemniej rolnicy zgadzają się z tezą, że skala trwałego wyłączania gruntów rolnych z użytkowania rolniczego jest zbyt duża. To zjawisko z pewnością ma wpływ na utrzymanie zdolności unijnego rolnictwa do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i ochrony klimatu. Niestety, unijnych regulacji zapobiegających temu zjawisku rzeczywiście nie ma.