Największym majątkiem są geny

Na Spitsbergenie znajduje się najważniejszy bank genów roślinnych na świecie. Przechowuje się tam ponad milion próbek nasion roślin uprawnych i ich dzikich krewnych.
Globalny bank nasion – Svalbard Global Seed Vault – na Spitsbergenie posiada 3 hale wydrążone wewnątrz góry, gdzie można bezpłatnie przechować próbki nasion kilku milionów odmian roślin.

Ile warte są banki genów odmian roślin uprawnych najlepiej widać w obliczu katastrof. Kilka tygodni temu naukowcami zajmującymi się hodowlą roślin wstrząsnęła wiadomość o zniszczeniu przez armię rosyjską dużej części zbiorów Instytutu Produkcji Roślinnej im. Juriewa pod Charkowem. Placówka ta prowadzi Narodowy Bank Nasion Ukrainy, stąd jego zasoby były ogromne.

Na szczęście większość z ok. 150 tys. próbek reprezentujących 1800 odmian roślin uprawnych uległa tylko połowicznej zagładzie. Stało się tak dlatego, że Ukraina znaczną część nasion swoich odmian od 2011 r. przechowuje dodatkowo w globalnym banku nasion na wyspie Spitsbergen za północnym kołem podbiegunowym. Ukraińskie materiały stanowią 4% przechowywanych tam zapasów i są dziesiątymi co do wielkości na świecie.

To nie pierwszy raz

Zagrożenie ze strony prymitywnie prowadzonych wojen oraz innych katastrof dla potencjału hodowlanego rolnictwa na całym świecie, stało się już kilkakrotnie smutną rzeczywistością. W trakcie wojny w Iraku w miejscowości Abu Ghraib został zniszczony Centralny Bank Nasion Iraku.

Podobnie podczas wojny syryjskiej, bombardowania i szabrownicy zniszczyli zbiory Międzynarodowego Centrum Badań Rolniczych w Regionach Suchych (ICARDA) w Aleppo. Była to największa kolekcja nasion roślin uprawnych na Bliskim Wschodzie, pochodząca z takich krajów, jak Irak, Izrael, Jordania i Liban.

Wiele cennych genów roślinnych uległoby bezpowrotnemu zniszczeniu, gdyby nie środki ostrożności podjęte przez kierownictwo banku genów. Naukowcy rozmnożyli wszystkie ważne odmiany i próbki ich nasion przesłali do globalnego banku nasion – Svalbard Global Seed Vault – na Spitsbergenie. Z tych rezerw w 2015 r. ICARDA mogła odbudować swoją kolekcję w nowych lokalizacjach.

Najważniejsza lodówka świata

Svalbard Global Seed Vault powstał w 2008 r. w pobliżu osady Longyearbyen na norweskim archipelagu arktycznym Svalbard. Jest to największy na świecie magazyn do przechowywania nasion. Został zaprojektowany tak, aby przetrwać klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka. Na głębokości ponad 100 m w górach, pod warstwami wiecznej zmarzliny i skał o grubości 40-60 m, znajdują się trzy hale magazynowe o łącznej pojemności 4,5 mln próbek nasion. Na razie zapełniona jest jedna z tych hal.

Przechowywanie próbek w zapakowanych próżniowo i zapieczętowanych pudełkach jest dla instytucji wysyłających bezpłatne. Za utrzymanie płaci rząd Norwegii, międzynarodowa organizacja Crop Trust oraz uznaniowo rządy niektórych krajów. Próbki nasion nie są udostępniane hodowcom komercyjnym, ani społeczności naukowej. Są zwracane wyłącznie ich właścicielom. W większości przypadków są to instytucje publiczne. Co ciekawe, ośrodek nie przyjmuje odmian zmodyfikowanych genetycznie.

Żeby nasiona jak najdłużej zachowywały zdolność kiełkowania, przechowuje się je w temperaturze –18°C i wilgotności 6-8%. Takie warunki przedłużają zdolność kiełkowania do kilkudziesięciu lat. Pojedyncza próbka zwykle zawiera ok. 500 nasion. Instytucje przekazujące nasiona na przechowanie muszą informować fundusz powierniczy o odmianach, jakie znajdują się w ich skrzynkach.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.