Międzynarodowe konsorcjum ogłosiło odszyfrowanie genomu wołka zbożowego. Odkrycie to powinno się przyczynić do poszerzenia możliwości zwalczania tego szkodnika.

Wołek zbożowy to najważniejszy szkodnik magazynowy w naszej szerokości geograficznej. Walka z nim jest bardzo trudna, bo rozwija się głównie w ziarnie zbóż i jego przetworach, które przeznaczone są do konsumowania przez ludzi i zwierzęta. Stąd metody chemiczne jego zwalczania można stosować w ograniczonym zakresie.

Nowa wiedza o szkodniku

Niedawno francuskim uczonym udało się rozkodować genom wołka zbożowego. Okazuje się, że zapis genetyczny (sekwencyjny) jest powtarzalny aż w 70% (u ludzi wynosi 50%). Taki zapis informacji genetycznej znacznie ułatwia wołkowi rozmnażanie. Odgrywa też dużą rolę w zdolnościach adaptacyjnych szkodnika i jego reakcji na stresy środowiskowe, w tym na insektycydy.

Wołek potrafi bardzo długo obywać się bez pożywienia. Naukowcy odkryli, że wówczas często żyje w symbiozie z bakterią Sodalis pierantonius, która uzupełnia jego dietę. Co więcej, ta zdolność jest zapisana zarówno w informacji genetycznej bakterii, jak i owada. Dzięki tym cechom każdy z organizmów symbiotycznych dostarcza partnerowi substancji odżywczych, których ten drugi samodzielnie nie potrafi przetworzyć. Gdyby nie ta właściwość, oba organizmy byłyby dla siebie obojętne. Wyniki badań otwierają nowe możliwości opracowania skutecznych sposobów zwalczania wołka zbożowego. Wystarczy zakłócić zdolność owada lub bakterii do symbiozy.

Bardzo żywotny i żarłoczny

Wołek zbożowy jest owadem cechującym się wysoką żywotnością i zdolnością do rozmnażania. Jedna samica w ciągu swojego życia składa do 150 drobnych jaj. Po zaledwie 4 dniach wylęga się larwa, która rozwija się wewnątrz ziarniaka i wygryza w nim kulistą komorę (wyjada ok. 15% jego zawartości). Przechodzi 4 linienia, a następnie zmienia się w nimfę o wydłużonym kształcie, a potem w poczwarkę. Z poczwarki wychodzą chrząszcze, które szybko się łączą w pary i kilka dni później samice już składają jaja.

• Sprawdź: Ziarno jest atrakcyjne dla szkodników

W optymalnych warunkach cały rozwój wołka zbożowego trwa 35 dni (temperatura 26°C i wilgotność ziarna powyżej 15%). W niższej temperaturze może się wydłużyć do 150-200 dni. Dolną granicę rozwoju stanowi temperatura 15°C i wilgotność ziarna 12%. W ciągu roku w naszych warunkach wołek zbożowy rozwija 2-3 pokolenia. Osobniki dorosłe żyją przeciętnie 150 dni, najdłużej aż 873 dni! W tym czasie chrząszcz zjada dziennie 0,5-1,0 mg ziarna.