Adiuwanty nie są uznawane za środki ochrony roślin, chociaż często tworzą z nimi mieszaniny. Nie mają też działania ochronnego wobec agrofagów. Jaka zatem jest ich rola?

Podstawową rolą adiuwantów jest wzmocnienie skuteczności składnika aktywnego środka ochrony roślin poprzez poprawę jego działania, lepszą retencję i/lub większe rozprzestrzenianie się. Niektóre pozwalają również niwelować działanie niekorzystnych zjawisk podczas zabiegu opryskiwania, takich jak spływy czy znoszenie. Warto pamiętać, że dodanie adiuwanta tylko w niektórych przypadkach umożliwia zmniejszenie dawki stosowanej substancji czynnej. Optymalne warunki do ich działania są podobne, jak dla większości środków ochrony roślin (temperatura powietrza poniżej 25°C i wilgotność powyżej 60%).

Trzy rodzaje adiuwantów

W zależności od pochodzenia chemicznego adiuwanty dzieli się na trzy kategorie:

• środki zwilżające (związki powierzchniowo-czynne);
• oleje (mineralne lub roślinne);
• siarczany (lub sole – najczęściej wodny roztwór siarczanu amonu).

Klasyfikacja ta jest obecnie uzupełniana bardziej precyzyjnym technicznie podejściem, które polega na scharakteryzowaniu ich według funkcjonalności (zostaną omówione w osobnych artykułach). W warunkach naszego kraju na pierwszy plan wysuwa się kondycjonowanie wody używanej do zabiegów ochrony roślin. Największym problemem jest jej twardość (mapa).

• Sprawdź: Mieszaniny muszą być stabilne

Twarda woda to taka, która jest bogata głównie w jony wapnia i magnezu. Na podstawie zawartości węglanu wapnia wyodrębniono pięciostopniową skalę twardości wody (tabela). Ponieważ w Polsce pracuje bardzo dużo aparatury opryskowej produkowanej w Niemczech i Francji, w tabeli podano także skale obowiązujące w tych krajach, co może ułatwić interpretację instrukcji obsługi tych urządzeń. Natomiast legenda zamieszczonej mapy odnosi się do skali niemieckiej.

Wyróżnia się następujące twardości wody:

• węglanowa (nietrwała), generowana przez kwaśne sole kwasu węglowego – wodorowęglany;
• niewęglanowa (trwała), generowana przez sole innych kwasów, głównie chlorki, ale też siarczany i azotany.

Aby dowiedzieć się, jaka jest twardość wody czerpanej z sieci wodociągowej, wystarczy zwrócić się do jej administratora. W przypadku indywidualnych ujęć wody trzeba zrobić własny test twardości. Zestawy pomiarowe są dostępne w niektórych sklepach ze środkami ochrony roślin, w marketach budowlanych oraz z artykułami do obsługi basenów pływackich.

Twarda woda obniża skuteczność

Wysoka twardość wody wywiera znaczny wpływ na skuteczność zabiegów chemicznymi środkami ochrony roślin. Obecne w niej jony wapnia i magnezu tworzą kompleksy z niektórymi substancjami czynnymi, takimi jak glifosat i niektóre sulfonylomoczniki, co powoduje ich neutralizację. Utrudniają również mieszanie cieczy roboczej oraz spowalniają tempo wnikania substancji czynnych do tkanek roślin.

• Sprawdź: Warunki do zabiegów ochrony roślin

Rynek oferuje dużą gamę produkowanych przemysłowo środków obniżających twardość wody. Jednak dla rolnika najłatwiej dostępną i najskuteczniejszą substancją o takim działaniu jest siarczan amonu. Posiada on ładunek ujemny, więc w roztworze wodnym łatwo wiąże się z jonami dodatnimi, w tym wapnia i magnezu. Oczywiście rynek oferuje adiuwanty na bazie siarczanu amonu. Zawierają go też mieszaniny fabryczne niektórych herbicydów.

We własnym zakresie siarczan amonu można dodawać do wody (w pierwszej kolejności) podczas przygotowywania cieczy roboczej. Warto pamiętać, że siarczan amonu w ilości 100 g/100 l wody pozwala obniżyć jej twardość o ok. 10 punktów wg skali francuskiej (tabela).