Istnieje kilka czynników, które przyczyniają się do rozmiarów strat w plonie bulw powodowanych przez alternariozę ziemniaka. Jeden z nich jest szczególnie ważny.

Najwcześniejsze i wczesne odmiany ziemniaka niemal nie doznają szkód ze strony alternariozy ziemniaka. Dzieje się tak dlatego, że na ogół są one zbierane zanim choroba zdoła się w pełni rozwinąć i opanować dużą część plantacji. Począwszy od odmian średnio wczesnych ziemniaka ryzyko porażenia znacząco rośnie i straty mogą wynieść 20-50% plonu. Oprócz wczesności istotną rolę odgrywają też cechy odpornościowe i tolerancyjne odmian, gdzie różnice są bardzo duże. Każdy producent może również wpływać na porażenie alternariozą poprzez działania agrotechniczne.

Stres zwiększa podatność

Uważa się, że alternarioza ziemniaka jest powodowana przez 2 gatunki grzybów. Ich przemienne występowanie w sezonie wegetacyjnym bardzo utrudnia dobór skutecznych fungicydów, jak np. azoksystrobina, mandipropamid i difenokonazol (tabele 1.-2.).

Kolejnym wyzwaniem dla skuteczności ochrony upraw ziemniaka jest zdolność grzybów do produkcji dużej ilości materiału infekcyjnego i jego przenoszenia z wiatrem na duże odległości. Grzyb Alternaria alternata może w sezonie wegetacyjnym przeprowadzić swój cykl rozwojowy do 13 razy, a Alternaria solani może przejść go do 9 razy. Pierwszy może nastąpić 3-4 tygodnie po wschodach ziemniaka. W naszych warunkach zwykle przypada to w pierwszej połowie czerwca – faza zawiązywania pąków i początku kwitnienia. W tym roku regionalnie może to być nieco później.

Pierwotnej inwazji alternariozy ziemniaka zwykle sprzyja stres wywołany suszą lub wysoką temperaturą i wynikającymi z tego trudnościami w pobieraniu składników odżywczych przez rośliny. Do skutecznej infekcji oba grzyby potrzebują wysokiej temperatury (>22°C) i wilgotnej powierzchni liścia. Napływ szkodników ssących, takich jak mszyce, dodatkowo obciąża roślinę ziemniaka.

Stres roślin sprzyjający alternariozie pogłębia się przy częstych, obfitych opadach deszczu lub regularnym nawadnianiu. W porównaniu z innymi patogenami, grzyby z rodzaju Alternaria bardzo skutecznie wykorzystują zmienne warunki "sucho – mokro" do infekowania roślin ziemniaka.

Dostrzec początek porażenia

Pierwsze objawy alternariozy pojawiają się głównie na starszych liściach ziemniaka w 1/3 wysokości roślin, patrząc od gruntu. Objawy są widoczne w ciągu 5-7 dni od zakażenia. Pojawiają się one jako wyraźne brązowe plamy o wielkości 5-20 mm, z koncentrycznymi pierścieniami. Plamy mogą się zlewać i składać się z martwej, kruchej tkanki wewnątrz liścia. Stamtąd w ciepłych i wilgotnych warunkach następuje masowe rozmnażanie i uwalnianie zarodników.

Jeśli w drugiej połowie fazy wegetatywnej nastąpią okresy suszy, alternarioza może szczególnie silnie porazić rośliny. Takie fizjologiczne osłabienie prowokuje zmiany dynamiki rozwoju i przyspiesza następowanie kolejnych faz. Wzrost części nadziemnej ulega zatrzymaniu i przedwcześnie rozpoczyna się zawiązywanie bulw.

Wysokie ryzyko powstawania odporności

Grzyby Alternaria solani i Alternaria alternata są zaliczane do patogenów o wysokim stopniu ryzyka powstawania odporności, np. azoksystrobina i cymoksanil – wysokie, difenokonazol – średnie, mandipropamid – niskie do średniego, fluazynam, mankozeb i metriam – niskie. Skuteczne użycie fungicydów do ochrony plantacji ziemniaka polega nie tylko na ich przemiennym stosowaniu, ale także odpowiednim wykorzystaniu działania substancji czynnych z uwzględnieniem sposobu ich przemieszczania się w roślinie (kontaktowe, wgłębne, systemiczne).