Plazma na wołki zbożowe

Wołki zbożowe w skrajnych przypadkach mogą całkowicie zniszczyć przechowywane plony. Rozwiązań do ich zwalczania ubywa, ale właśnie pojawiła się ciekawa nowość.
Szkody gospodarcze powodowane na świecie przez bytujące w ziarnie grzyby i szkodniki liczone są w setkach milionów dolarów.  Zdjęcie: Dreczka

Wołki zbożowe należą do najgroźniejszych szkodników składowanego ziarna zbóż. Potomstwo jednej samicy w ciągu roku może osiągnąć liczbę 250 tys. osobników. Każdy z nich niszczy jeden ziarniak zbóż, co w przypadku pszenicy można przeliczyć na ok. 6 kg. Rozwój tego szkodnika najszybciej odbywa się w tzw. ciepłych gniazdach, powstających w silosach lub magazynach płaskich.

Bez chemicznej ingerencji

Szkody gospodarcze powodowane na świecie przez bytujące w ziarnie grzyby i szkodniki liczone są w setkach milionów dolarów. Jednocześnie w Europie kładzie się coraz większy nacisk na warunki przechowywania, bo rozwiązań do zwalczania szkodników magazynowych, zwłaszcza aplikowanych na ziarno, systematycznie ubywa.

Niedawno w Niemczech opracowano nowe rozwiązanie, które pozwala walczyć z wołkiem zbożowym zasiedlającym przechowywane ziarno. Służy do tego plazma nanoszona bezpośrednio na ziarno przemieszczane na specjalnie skonstruowanym przenośniku taśmowym. Ta sama plazma służy też do eliminacji zarodników grzybów. Wtłacza się ją do ziarna w strumieniu uzdatnionego powietrza. Oba procesy stabilizują plony i stanowią alternatywę dla zabiegów chemicznych.

Wspomniana plazma oddziałuje na szkodniki i zarodniki grzybów w sposób fizyczny. Została opracowana przez konsorcjum Physics for Food & Feed (Fizyka dla Żywności i Pasz) z Greifswaldu (Niemcy). Największym wyzwaniem technicznym okazało się skonstruowanie przenośnika taśmowego, na którym zachodzi aplikacja plazmy na ziarno w warunkach normalnego ciśnienia atmosferycznego. Zbudowano jeden z największych przenośników taśmowych z urządzeniem plazmowym na świecie.

Po wielu próbach testy laboratoryjne z zimną plazmą wykazały, że wołka zbożowego można unieszkodliwić w 99%. Teraz prowadzone są testy praktyczne, żeby potwierdzić uzyskane wyniki. Ustala się m.in. optymalną przepustowość i prędkość transportu ziarna, przy której udaje się utrzymać wysoki poziom unieszkodliwienia szkodników.

Oddziałuje nie tylko na wołki

Osobnym kierunkiem badawczym było ustalenie oddziaływania plazmy na grzyby i bakterie rozwijające się w przechowywanym ziarnie. W tym celu wybudowano trzymetrowy silos, który podłączono do zaawansowanego systemu wentylacji plazmowej. Instalacja zapewniała otoczenie ziarna powietrzem uzdatnionym plazmą, żeby grzyby i bakterie nie miały warunków do rozwoju. W testach liczba zarodników grzybów uległa redukcji nawet o 99,99%.

Kolejne próby pokazały, że gazoszczelny silos plazmy nadaje się również do stabilizacji sypkich przetworów zbożowych, np. pasz, gdzie również mogą żerować szkodniki i rozwijać się grzyby pleśniowe. Urządzenie użyte do badań wyposażono w rejestrator mikroklimatu panującego w silosie oraz analizator składu chemicznego gazów.

Niestety, naukowcy na razie trzymają w tajemnicy dane dotyczące samej plazmy. Jednak podkreślają, że ich odkrycie ma ogromne znaczenie społeczne. Komunikat o swoich osiągnięciach wydali po to, aby rolnicy, właściciele magazynów, zakładów przetwórstwa zbóż i sklepów wiedzieli, że za kilka lat będą mogli korzystać z tej technologii i że nadaje się ona do zastosowań na dużą skalę.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.