Tolerancja jako rozwiązanie problemu mączniaka rzekomego
Mączniak rzekomy występuje zwłaszcza w ciepłych obszarach uprawy słonecznika. Z powodu braku zarejestrowanych fungicydów rozwiązaniem może być siew odmian tolerancyjnych.
Korzystne warunki do rozwoju mączniaka rzekomego na słoneczniku to wilgotna gleba, ciepła i deszczowa pogoda w okresie siewu, dużo dni z średnią temperaturą 15-18°C oraz zawężony płodozmian. Warto pamiętać, że pod pojęciem mączniaka rzekomego kryje się liczna grupa sprawców wywołujących podobne objawy, jednak specyficznych dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych.
Choroby nie ma, albo nie jest rozpoznawana
W Polsce na razie brakuje praktycznej znajomości objawów chorób słonecznika wśród jego plantatorów. Można też sądzić, że ze względu na krótką historię, presja chorobowa na razie nie jest duża. Ale to kwestia czasu.
Znaczące wyniki w hodowli odmian tolerancyjnych na mączniaka rzekomego ma francuska firma Lidea. Pod względem tej cechy odmiany dostępne na naszym rynku można podzielić na dwie grupy, które mogą być jednocześnie kryteriami wyboru w zależności od ryzyka wystąpienia choroby w danym rejonie:
- tolerancja na najczęściej występujące rasy mączniaka rzekomego w rejonach o niskiej presji infekcyjnej – LID 1025L;
- podwyższona tolerancja na najczęściej występujące rasy mączniaka rzekomego w rejonach o zwiększonej presji infekcyjnej – ES Agora, ES Lena, ES Ceylon SU oraz ES Hudson SU.
Jednym z podobieństw sprawcy mączniaka rzekomego do grzybów jest zdolność do ciągłych mutacji. Stale rozwija on nowe szczepy, które są lepiej przystosowane do lokalnych warunków i mogą przełamać tolerancję lub odporność.
Mączniak rzekomy to pasożytniczy organizm grzybopodobny Plasmopara halstedii z klasy lęgniowców. Objawy można zaobserwować bardzo wcześnie. Na powierzchni liści młodych roślin pojawiają się plamy przypominające mozaikę od jasnozielonego do żółtego, a na spodniej stronie liści znajduje się biały nalot zarodni.
Porażenie słonecznika przez mączniaka rzekomego często może zdradzać wolniejszy wzrost łodygi, co sprzyja karłowatości i zagęszczeniu osadzenia liści. Poza tym choroba wpływa na obniżenie zawartości oleju oraz spadek plonowania nawet o 50%. Zainfekowane rośliny tworzą nieliczne, niepłodne niełupki.
Problematyczne zwalczanie
Chemiczne możliwości zwalczania mączniaka rzekomego słonecznika w Polsce praktycznie nie istnieją, chociaż są już środki do zwalczania innych chorób. Materiałem przetrwalnikowym mączniaka rzekomego są oospory, które mogą przeżyć w glebie nawet do 10 lat. Samo zmianowanie roślin nie jest elementem silnie ograniczającym ryzyko wystąpienia choroby. Dlatego doraźnym rozwiązaniem jest uprawa odmian tolerancyjnych na mączniaka rzekomego.