Wysokość plonu jest bezpośrednio związana z obsadą roślin. Jednak ta relacja zmienia się w zależności od liczby roślin do zbioru oraz potencjału pola.

Plon jest bezpośrednim wynikiem ilości promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni roślin, czyli wskaźnika ulistnienia (zielona powierzchnia liści/ha) pomnożonego przez czas, w którym jest ona poddana temu promieniowaniu. Kukurydza pod tym względem jest bardzo specyficzną rośliną, gdyż potrafi prowadzić asymilację typu C₄. Żeby uzyskać maksymalną wydajność fotosyntezy należy:

• dostosować gęstość do wczesności odmiany, czyli mniejszą liczbę liści i/lub ograniczone promieniowanie skompensować większą obsadą roślin;
• zapewnić wyrównane szanse, aby nie spowodować sterylności u zdominowanych roślin. Wskaźnik płodności (liczba kolb na 100 roślin) jest dobrym miernikiem fizjologicznym jakości obsady – powinien on wynosić ponad 95%;
• chronić aparat asymilacyjny przed agrofagami (szkodniki i choroby grzybowe), mogącymi osłabić jego zdolność do prowadzenia fotosyntezy.

Standardowa szerokość międzyrzędzi (75-80 cm) pozwala na przenikanie światła słonecznego do dolnych części roślin i ich utrzymanie w dobrym stanie. Obecnie przedmiotem licznych badań jest stosowanie mniejszej szerokości międzyrzędzi – w przedziale 50-60 cm – celem ograniczenia konkurencji chwastów.

Od siewu obsada spada

Gęstość siewu wynika z docelowej obsady przy zbiorze powiększonej o przewidywane straty w trakcie wegetacji. Najwyższe ryzyko strat w obsadzie występuje pomiędzy siewem a fazą 8-10 liści. Zależy ono od wielu czynników, często związanych z danym polem: data siewu, typ gleby (dobre uwilgotnienie), jakość nasion i ochrony oraz ryzyko wystąpienia szkodników (przedplon). Każdego roku rolnik musi oszacować średnie straty poprzez obserwacje różnicy między rzeczywistą gęstością siewu (odkopać 2 m rzędu) i końcową obsadą roślin do zbioru. Straty wahają się zwykle w granicach 5-10%.

Przy bardzo małej gęstości wzrost plonu jest bardzo silny aż do momentu, kiedy konkurujące ze sobą rośliny osiągną minimalną obsadę konieczną do wyrażenia potencjału danego pola. W związku z tym można wyróżnić 4 typy zależności:

• gęstość jest prawdopodobnie głównym czynnikiem ograniczającym plon, bez względu na jego poziom;
• zwiększanie gęstości siewu w małym stopniu wpływa na wzrost plonowania, ale wzajemna konkurencja nie ma negatywnego wpływu na plon. Zależy on bardziej od potencjału danego stanowiska. Optymalną gęstość osiąga się wówczas, gdy kolejne rośliny nie powodują wzrostu plonowania;
• maksymalny poziom plonowania jest już osiągnięty. Dalsze zwiększanie obsady prowadzi do redukcji wielkości kolb. Poziom plonowania pozostaje niezmienny;
• przekroczenie maksymalnej obsady. Część roślin staje się nieproduktywna: niewykształcanie kolb, problemy ze stabilnością łodygi. W dobrych warunkach uprawy zjawisko to występuje przy gęstości ponad 100 tys. roślin/ha stojących do zbioru.

Gorsze uwilgotnienie = mniejsza obsada

Próg optymalnej obsady obniża się wraz z pogarszaniem się zaopatrzenia w wodę. Niemniej jednak różnice te są niewielkie. Nowoczesne odmiany wykazują coraz większą odporność na niedobory wody i w związku z tym zmniejszanie obsady siewu poniżej optymalnej niczemu nie służy. Poniżej pewnego progu, nawet w warunkach suchych, zbyt mała liczba roślin ograniczy plon. Lepiej jest mieć wystarczająco dużo kolb o średniej wielkości, niż niewiele kolb dużych.

W sprzyjających latach optymalna gęstość pozwoli uwolnić pełen potencjał odmiany. W ujęciu wieloletnim z różnymi scenariuszami pogodowymi bilans dla dobrze plonujących odmian zawsze jest korzystniejszy, gdy wybiera się wariant gęstości optymalnej. Bez względu na scenariusz pogodowy należy więc dążyć do osiągnięcia celu, jakim jest 8-9 kolb/m² w momencie zbioru.

Późniejsze siać rzadziej

Im późniejsza odmiana, tym ma więcej liści. Zatem dla osiągnięcia odpowiedniego wskaźnika ulistnienia (indeks LAI) potrzeba mniejszej obsady roślin. Na glebach lekkich zależność plonu od gęstości jest większa i potrzeba więcej roślin, aby wykorzystać ich potencjał, niż w przypadku gleb ciężkich. Wtedy w słabszych stanowiskach większą rolę zacznie odgrywać dostateczne zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe.