Wybór odmiany należy do strategicznych elementów w nowoczesnej agrotechnice kukurydzy. Musi on wynikać ze świadomej decyzji podejmowanej przez rolnika.

Przemyślany wybór mieszańca kukurydzy do uprawy jest tym, co umożliwia plonowanie (wczesność, potencjał) w danych warunkach klimatycznych. Jednocześnie uwzględnia określone cechy, które zwiększają prawdopodobieństwo osiągnięcia założonego celu (np. tolerancja na stresy, odporność na choroby).

Lepszy wigor na początku

Obecnie firmy hodowlane dostarczają mieszańców o lepszym wigorze wzrostu początkowego (szybsze wschody i tolerancja na chłody) oraz utrzymujących stabilność do końca fazy dojrzewania (wyprostowana łodyga i szybkie zasychanie w uprawie na ziarno). Cechy mechaniczne odmian, czyli odporność na wczesne wyleganie (wegetatywne) i późne (związane ze słabym systemem korzeniowym lub fuzariozą łodyg), na przestrzeni ostatnich 30 lat uległy tak dużej poprawie, że należą już do minimum wymaganego przez rolników.

Szybkie wysychanie pod koniec dojrzewania jest coraz bardziej poszukiwaną cechą. Przyspieszenie zbioru kukurydzy umożliwia założenie kolejnej uprawy lub zaoszczędzenie na kosztach suszenia ziarna. Z kolei producenci kiszonek wolą rośliny, które dłużej pozostają zielone, co zwiększa ich przydatność do zakiszania. Jednak główne kryteria, którymi rolnicy ciągle się kierują są takie same we wszystkich krajach: wysoki potencjał plonowania, stabilna wydajność i tolerancja na stres wodny. Warto pamiętać, że wysokość roślin i ich zieloność pod koniec wegetacji niekoniecznie mają związek z potencjałem wydajności ziarna.

Historia hodowli kukurydzy dowodzi, że wzrost plonów jest w dużej mierze powiązany ze zwiększoną odpornością mieszańców. Choć można powiedzieć, że generalnie im nowsza odmiana, tym lepiej zapewni maksymalną liczbę korzystnych cech, to nadal istnieją duże różnice. Dzięki temu użytkownik może wybierać mieszańce, które będą spełniały jego specyficzne wymagania, takie jak przeznaczenie plonu (ziarno lub kiszonka), czy lokalne ograniczenia klimatyczne (wczesne przymrozki, możliwość zaschnięcia roślin zaraz po osiągnięciu dojrzałości).

Milowy krok w hodowli odmian

Odkrycie technik hybrydyzacji oraz wprowadzenie do obrotu handlowego nasion mieszańców, począwszy od lat 30. XX w. w Stanach Zjednoczonych i 50. XX w. w Europie, pozwoliło na spektakularny i stały wzrost plonów:

• utworzenie linii europejskich i ich skrzyżowanie z amerykańskimi pozwoliło na wyhodowanie wczesnych mieszańców odpornych na chłody. Wyselekcjonowanie odmian bardzo wczesnych umożliwiło uprawę kukurydzy w chłodniejszych regionach Europy Północnej i na rozwój produkcji kukurydzy kiszonkowej w obszarach hodowli zwierząt;
• najbardziej widoczny postęp dotyczy plonów i ich stabilności. Różne badania pokazują, że dzięki postępowi hodowlanemu od 30 lat średni roczny wzrost plonu ziarna kukurydzy wynosi 1,1-1,6 dt/ha w zależności od wczesności odmian i regionu uprawy;
• poprawa sztywności łodygi i właściwości mechanicznych roślin pozwoliła na stosowanie większej gęstości siewu, co umożliwia zwiększenie potencjału plonowania.

Powyższy postęp nie odbył się kosztem wartości żywieniowej kukurydzy dla zwierząt. Wartość energetyczna kukurydzy kiszonkowej wręcz znacząco się poprawiła, głównie dzięki polepszeniu strawności łodyg i liści. Jednocześnie nadal obserwuje się postęp w poprawie odporności roślin na główne choroby grzybowe (żółta plamistość liści kukurydzy, fuzarioza).

Kolej na zwiększenie tolerancji na suszę

Wbrew potocznej opinii, zwiększanie plonów kukurydzy idzie w parze z ciągle rosnącą odpornością odmian na niedobory wody. Aspekt ten jest decydujący i powinien pozwolić na dalszą adaptację kukurydzy do zmian klimatycznych. Poniższa tabela przedstawia hierarchiczną listę różnych kryteriów, o których należy pamiętać przy wyborze mieszańców kukurydzy na swoje potrzeby. Powinno tu się uwzględniać przede wszystkim przeznaczenie plonu i warunki siedliskowe prowadzenia uprawy.