Błędy w uprawie pszenicy jarej

Za znaczną część gorszego plonowania są odpowiedzialne drobne błędy agrotechniczne, które niekiedy rutynowo są popełniane w trakcie uprawy przedsiewnej i siewu.
Spośród zbóż jarych najwrażliwsza na niedociągnięcia agrotechniczne jest pszenica. Zdjęcie: Panek

Zboża jare mają do dyspozycji krótszy okres wegetacji niż formy ozime. Dlatego błędy popełnione przed i w trakcie siewu mogą mieć szkodliwy wpływ na plony. Lista uchybień może być bardzo długa. Jednak w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na te, do których dochodzi najczęściej. Największe wymagania glebowe i pokarmowe ma pszenica, a następnie jęczmień, pszenżyto, żyto i owies. Oto przegląd najczęstszych błędów i prostych wskazówek, jak ich uniknąć.

1. Zły wybór stanowiska

Pszenica jara preferuje gleby o uregulowanym odczynie, bogate w składniki odżywcze i o głębokiej warstwie ornej. Jęczmień ma duże wymagania względem odczynu i nieco mniejsze pokarmowe, ale lubi dobre zaopatrzenie w wodę. Pozostałe gatunki zbóż jarych udają się na słabszych glebach, a czynnikiem w największym stopniu decydującym o ich plonowaniu jest zaopatrzenie w wodę.

2. Nieprawidłowy płodozmian

Pszenicy jarej nie należy uprawiać po innych zbożach za wyjątkiem owsa. Natomiast jęczmień nie znosi przede wszystkim uprawy po sobie. W obu przypadkach istnieje ryzyko chorób płodozmianowych, np. łamliwość źdźbła, głownie oraz szkodników, np. nicienie zbożowe. Ziemniak, burak cukrowy, rzepak, kukurydza i rośliny strączkowe są uważane za idealne przedplony dla wszystkich zbóż jarych.

3. Nieodpowiedni termin siewu

Zbyt późny termin siewu powoduje dodatkowe skrócenie i tak już krótkiego okresu wegetacji, a rośliny nie mają czasu na dobre ukorzenienie się i krzewienie. Późnego siewu najbardziej nie znosi pszenica, a następnie pszenżyto i owies. Nieco mniej wrażliwy na opóźnienia jest jęczmień.

4. Błędy w przygotowaniu roli do siewu

Duże uwilgotnienie gleby jest właściwe dla owsa oraz dla jęczmienia, który jednak ma spore wymagania co do jakości uprawy przedsiewnej. Pszenżyto i żyto nie są zbyt wymagające. Natomiast pszenica wymaga lekkiego przesuszenia wierzchniej warstwy gleby. Wówczas przy uprawie przedsiewnej nie dochodzi do uszkodzenia struktury gleby i jej nadmiernego zagęszczenia. Poza tym w mokrej glebie mineralizacja materii organicznej jest ograniczona, co wpływa na gorsze zaopatrzenie roślin w składniki odżywcze. Pola pokryte masą organiczną (mulcz z międzyplonu lub słoma kukurydziana) schną wolniej. Dostatecznie przeschnięta rola jest zagęszczona od dołu i ma równomiernie uformowaną, luźną warstwę gruzełek na powierzchni (2-3 cm). Należy się wystrzegać zbyt głębokiej uprawy przedsiewnej – jeśli to możliwe, uprawkę należy prowadzić tylko do głębokości złożenia nasion. Większa głębokość skutkuje odcięciem nasion od podsiąkania kapilarnego. Pewnym środkiem zaradczym jest ponownie zagęszczenie podłoża za pomocą wału pierścieniowego Campbella.

5. Nieodpowiednia głębokość siewu

W sytuacji zbyt płytkiego siewu istnieje ryzyko gorszego kiełkowania z powodu braku wody do pęcznienia nasion. Natomiast jeśli ziarno siewne zostanie umieszczone zbyt głęboko, to kiełkowanie i wschody będą opóźnione oraz przerzedzone. Optymalna głębokość siewu dla wszystkich zbóż jarych wynosi 2-4 cm. Im bardziej wilgotne podłoże, tym siew może być płytszy.

6. Niewłaściwa gęstość siewu

Obsada siewu jest szczególnie ważna przy opóźnionym terminie. Im więcej dni upłynie od optymalnego terminu, tym zdolność krzewienia roślin maleje. Środkiem zaradczym jest tu zwiększanie obsady siewu. Korzystając z pełnowartościowego materiału siewnego o znanej sile kiełkowania, przy wczesnym siewie wystarczy zastosować następujące obsady kiełkujących nasion:

  • jęczmień jary paszowy – 280-300 ziaren/m2;
  • owies – 280-300 ziaren/m2;
  • pszenica jara – 320-330 ziaren/m2;
  • pszenżyto jare – 300-320 ziaren/m2;
  • żyto jare – 200-250 ziaren/m2.

Opóźniony siew we wszystkich przypadkach wymaga zwiększenia obsady do 400 ziaren/m2, a w pszenżycie jarym oraz na plantacjach ekologicznych nawet do 450 ziaren/m2.

7. Kiepska jakość ziarna siewnego

Aby zapobiec przenoszeniu chorób na nasionach, najlepiej wykorzystywać kwalifikowany materiał siewny. Ziarno z własnych rozmnożeń należy doczyścić i dosortować, ustalić masę tysiąca ziaren, poddać testowi kiełkowania i zdrowotności oraz zaprawić. Większe ziarniaki posiadają więcej materiałów zapasowych i lepiej kiełkują. Najlepiej używać nasion o kalibrażu powyżej 2,5 mm.

8. Niezbilansowane nawożenie

Niedobór składników pokarmowych i stres wodny zmniejszają plon. Przed uprawą przedsiewną można wysiać część nawożenia podstawowego, którą pominięto jesienią oraz całą pierwszą dawkę azotu. Ma to szczególne znaczenie w stanowiskach narażonych na suszę. Azot zastosowany na przesuszoną powierzchnię gleby działa z opóźnieniem lub wcale. Ostatnią część azotu przy przeciętnym przebiegu pogody należy zastosować przed kłoszeniem.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.