Częstotliwość ulewnych opadów o negatywnym wpływie nażyzność gleb jest coraz większa. Jakie działania warto podejmować, żeby obniżać ryzyko spływów powierzchniowych?

Erozja wodna nie tylko prowadzi do utraty żyzności gleby, ale także powoduje szkody w majątku rolnika. Zjawisko to prowadzi do spływu składników pokarmowych w obniżenia terenu i ich zamulanie. Najbardziej narażone są grunty orane, które podczas nagłych, intensywnych opadów pozostają bez okrywy roślinnej. Rozmiar erozji zależy od:

• intensywności opadów;
• typu gleby (zwięzłości);
• płodozmianu i zarządzania uprawami;
• długości i kąta nachylenia stoku.

Kropla drąży nawet kamień, a co dopiero glebę

Erozja długotrwała na ogół prowadzi do zamulenia sieci drenarskiej, a następnie pojawienia się grubych warstw osadów ziemistych w rowach i kanałach, które podnoszą ich dno. Dochodzi również do zjawiska użyźniania, na co roślinność preferująca dobre uwilgotnienie i zasobność w składniki pokarmowe reaguje eksplozją swojego rozwoju. Problem w tym, że większość rosnących tam gatunków nie przedstawia dla rolnika większej wartości. Na erozję wodną najbardziej podatne są grunty o znacznym nasileniu. Jednak to samo dotyczy długich, ale tylko lekko nachylonych stoków.

• Sprawdź: Co to jest susza błyskawiczna?

Nie da się zupełnie uniknąć erozji wodnej, bo prawa fizyki są tutaj nieubłagane. Jednak nie już sprawdzonych metod jego ograniczania, do których ostatnio dołączyło wiele nowszych. Główny kierunek to zmiany w sposobie uprawy roli i zmianowaniu roślin, które pozwalają obniżać ryzyko erozji. Ważna jest tutaj głębokość zabiegów mechanicznej obróbki gleby w połączeniu z ich liczbą. Warto pamiętać, że gleby o płytkim profilu w wyniku erozji tracą znacznie więcej na funkcjonalności niż głębokie. Przyjmuje się, że tolerancja spływu w wyniku erozji wodnej wynosi średnio 7 t/ha rocznie. Jednak jest to wielkość wyłącznie orientacyjna.

Wśród najważniejszych czynników sprzyjających erozji wodnej wymieniane są:

• częstotliwość burz i spływów powierzchniowych;
• skala erozji wietrznej gleby;
• nachylenie pola;
• długość zboczy;
• czas okrycia gleby roślinami i prowadzone uprawki mechaniczne;
• pomijanie działań ograniczających erozję.

Kilka działań jednocześnie

Na obszarach zagrożonych erozją wodną we własnym interesie rolnik powinien rozważyć możliwość zastosowania działań, które ograniczą częstotliwość występowania i szkodliwość tego zjawiska. Warto pamiętać, że nie ma tu pojedynczego działania, które wspomniane ryzyko ogranicza do minimum. Zatem należy rozważyć możliwości wdrożenia chociaż kilku z poniższego zestawu:

• uprawa międzyplonów;
• możliwie największe w ciągu roku pokrycie gleby roślinnością;
• maksymalnie wydłużone w czasie pozostawianie resztek pożniwnych w przypowierzchniowej warstwie gleby;
• podział poprzeczny długich zboczy zagrożonych erozją na mniejsze parcele;
• zmianowanie uwzględniające rośliny o głębokim systemie korzeniowym;
• dbanie o dopływ materii organicznej i regulację odczynu;
• uprawa konserwująca, uproszczona, bezorkowa;
• siew bezpośredni lub w mulcz zwłaszcza roślin jarych;
• przeniesienie uprawy roślin okopowych na mniej narażone pola.