Zasadniczym celem uprawy międzyplonów nie jest spełnienie warunków do otrzymania dopłat, lecz szeroko pojęta ochrona gleby. Czy wiesz, jakie jeszcze ważne funkcje pełni?

Uprawa międzyplonów może pełnić jednocześnie kilka funkcji. Obecnie do pierwszoplanowych należy fitosanitarne oddziaływanie na glebę w danym stanowisku. W tym roku mogą zyskać znaczenie jako dodatkowe źródło paszy objętościowej, jeśli wilgotność gleby w okolicy żniw będzie odpowiednia do uprawy wartościowych roślin. Dlatego już teraz trzeba ocenić potrzeby i kompozycje mieszanek międzyplonowych, żeby przede wszystkim pasowały do płodozmianu i warunków przyrodniczych gospodarstwa. Jest to konieczne, aby z wyprzedzeniem zaopatrzyć się w odpowiednie nasiona, bo w żniwa może już ich brakować w handlu. Przy dokonywaniu wyboru warto wziąć pod uwagę kilka uwarunkowań.

1. Międzyplony z rzepakiem w płodozmianie

W płodozmianach z udziałem rzepaku należy unikać mieszanek międzyplonowych zawierających rośliny, na których mogą się rozmnażać takie choroby, jak werticilioza lub zgnilizna twardzikowa. Dotyczy to w szczególności gatunków kapustowatych. Często duże ilości samosiewów rzepaku pojawiają się w kolejno uprawianych roślinach, gdzie są zwalczane herbicydami. Natomiast w międzyplonach rosną w sposób niekontrolowany. Istnieje tu znaczny potencjał do propagacji kiły kapusty. Wówczas unikanie roślin kapustowatych w mieszance międzyplonowej nie pomoże. Zatem w stanowiskach zagrożonych kiłą i samosiewami rzepaku lepiej powstrzymać się od uprawy międzyplonów.

Neutralne w stosunku do rzepaku są owies i facelia. Jednak facelia może być porażana werticiliozą, a przy uprawie w plonie głównym także zgnilizną twardzikową. Najlepszym wyborem są rośliny motylkowate, trawy, gryka i len.

2. Międzyplony z kukurydzą w płodozmianie

Obecność kukurydzy w płodozmianie nie powoduje żadnych zagrożeń fitosanitarnych, które przemawiałyby przeciwko lub za uprawą międzyplonów. Trzeba tylko odpowiednio dopasować terminy agrotechniczne. Warto też zwróć uwagę na specyficzne właściwości odmian. W przypadku gorczycy żółtej należy wziąć pod uwagę termin kwitnienia: jeśli celem jest uzyskanie jak najdłuższego kwitnienia, to należy wybierać wczesne odmiany. Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku dążenia do największego możliwego plonu biomasy, bo wzrost wegetatywny (biomasy) kończy się wraz z osiągnięciem fazy kwitnienia.

3. Międzyplony w płodozmianie zbożowym

Płodozmian obejmujący uprawę zbóż w siewach czystych prawie nie ma ograniczeń. Przy wyborze mieszanki międzyplonowej należy skupić się na terminie siewu i korzyściach. Ze względu na bliskie pokrewieństwo należy unikać owsa. Jeśli ma być wiązany azot, to można brać pod uwagę siewy czyste roślin motylkowatych lub w mieszankach. Koncentrując się na rozluźnieniu gleby, warto wysiać rośliny tworzące głębokie korzenie, takie jak rzodkiew oleista.

4. Międzyplony na paszę dla zwierząt

Suche lata zwykle oznaczają gorsze plony roślin paszowych i bilans pasz objętościowych w gospodarstwie staje się napięty. W tym roku ponownie interesująca może być uprawa międzyplonów na paszę. Międzyplon musi odpowiadać zarówno płodozmianowi, jak i wymaganiom względem jakości paszy. Dla wysokowydajnego bydła mlecznego ważna jest jak najwyższa koncentracja energii z korzystną zawartością włókna surowego. Te cechy posiadają szybko rosnące życice, zwłaszcza wielokwiatowa. W razie potrzeby można je mieszać z motylkowymi drobnonasiennymi, takimi jak koniczyna biała lub perska.

5. Uprawa międzyplonów z trawami

Życicę westerwoldzką i trwałą można wysiewać już w lipcu, a najpóźniej pod koniec sierpnia (życica trwała). Trawy optymalnie wykorzystują azot i odrastają po skoszeniu. Powstaje dobra okrywa zielona na zimę. Wiosną życica westerwoldzka często wypada. Jeśli przetrwa zimę, to szybko odrośnie i wyda wczesny pokos. Natomiast życia trwała dobrze zimuje i jej wiosenny zbiór jest raczej pewny. Wiosenne zbiory rekompensują niższe plony jesienią.

W uprawie międzyplonów do wyłącznego użytku jesiennego preferowana jest życica westerwoldzka o nieco wyższym potencjale plonowania. W naszych warunkach do siewu polecane są wczesne odmiany życicy westerwoldzkiej – można się spodziewać przyzwoitej wydajności, przekraczającej 25 dt s.m./ha. Życica wielokwiatowa przy letnim siewie nie przechodzi wernalizacji, aby się wykłosić. Stąd tworzy obfitą masę liści o wysokiej koncentracji energii, ale gorszej strukturze plonu niż życica westerwoldzka. Do mieszanek traw jednorocznych można dodać rzepak ozimy (1,0-1,5 kg/ha). Jednak nie jest to wskazane w płodozmianach z udziałem rzepaku. Należy unikać domieszki roślin motylkowatych w stanowiskach, gdzie rośliny z tej rodziny są uprawiane w plonie głównym, żeby zachować odpowiednią przerwę w uprawie. W ten sposób można powstrzymać patogeny i szkodniki, które sprzyjają tzw. zmęczeniu gleby.

6. Dobra mieszanka okrywowa

Owies, groch i wyka jara to doskonała mieszanka międzyplonowa, której komponenty wzajemnie się uzupełniają. Owies służy jako roślina podporowa dla grochu i wyki. Zaś te rośliny tłumią chwasty.

7. Żyto zielonkowe jako międzyplon

Żyto na zielonkę wysiewa się jako międzyplon ozimy jesienią, ale wcześniej, niż wypada optymalny termin agrotechniczny dla siewu żyta na ziarno. W praktyce siew żyta jest możliwy do połowy października. Najwcześniejsze zbiory mają miejsce w momencie ukazania się pierwszych ości (BBCH 49) przy zawartości ok. 20% s.m. Istnieją realne szanse, żeby plon przekraczał 80 dt/ha s.m. Warto pamiętać, że żyto potrzebuje dużo wody, jednak to zapotrzebowanie przypada na zazwyczaj wilgotniejsze miesiące. W razie wiosennej suszy żyto zużywa zapasy wody glebowej, co może odbić się na wschodach i rozwoju rośliny uprawianej w plonie wtórym.

8. Międzyplon na zazielenianie

Międzyplony do zazieleniania są przeliczane ze współczynnikiem 0,3. Aby spełnić warunek zazielenienia, mieszanka musi składać się z co najmniej dwóch gatunków z listy publikowanej przez ARiMR.