Jak rozpoznać niedobory mikroelementów?

Rośliny mające problem z dostępem do danego składnika pokarmowego wykazują specyficzne objawy w wyglądzie liści, łodyg, kwiatostanów, owoców i korzeni, zwane chorobą fizjologiczną.
Typowe objawy niedoboru magnezu na liściach zbóż bardzo łatwo zaobserwować, patrząc pod światło. Zdjęcie: Dreczka

Pierwiastki mineralne stanowią niewielką część masy roślinnej. Ich ogólna zawartość najczęściej waha się w granicach 1-10% suchej masy. Analiza chemiczna wykazuje obecność blisko 60 pierwiastków w roślinach. Jednak zasadnicze znaczenie w ich procesach życiowych odgrywa tylko 12: azot (N), fosfor (P), potas (K), magnez (Mg), siarka (S), wapń (Ca), cynk (Zn), mangan (Mn), bor (B), miedź (Cu), molibden (Mo) i żelazo (Fe). Każdy z nich pełni w metabolizmie komórek roślinnych szczególną funkcję i nie można go zastąpić innym. Warto pamiętać, że mikroskładniki stanowią ważne uzupełnienie dla makroskładników, do których zaliczany jest: azot, fosfor, potas, magnez i siarka.

Oto pierwiastki, które w żywieniu zbóż pełnią funkcję mikroskładników:

  • bor – w sytuacji jego niedoboru rośliny kukurydzy są bardzo niskie, bo łodyga się nie wykształca. Najmłodsze liście żółkną, nie rosną, zwijają się i zasychają. Na starszych, pofałdowanych liściach pomiędzy żyłkami pojawiają się białawe smugi;
  • cynk – na jego brak najbardziej wrażliwa jest kukurydza. Krótko po wschodach wierzchołki siewek bieleją. Na liściach pomiędzy unerwieniem pojawiają się żółte, bielejące smugi, które z upływem czasu zamierają i się wykruszają. Rośliny przestają rosnąć;
  • mangan – na owsie wszystkie liście mają szarawe zabarwienie. Pomiędzy żyłkami środkowych liści pojawiają się chlorotyczne, następnie brunatniejące plamki (szara plamistość liści, szara pasiastość). Plamki te często pokrywają się wojłokowym nalotem. Następnie zmieniona, chorobowa tkanka zamiera (nekroza) i wykrusza się, przez co liść się zgina i wygląda jak złamany. W przypadku pszenicy i żyta na liściach pojawiają się białe lub jasnożółte smugi pomiędzy nerwami. Same nerwy pozostają zielone (pasiastość liści);
  • miedź – choroba niedoborowa pojawia się nagle, w kilka tygodni po wschodach zbóż, w postaci bielenia wierzchołków starszych liści. Młode liście skracają się i bieleją, nie osiągając właściwych rozmiarów i kształtu. Całe źdźbło wraz z wiechą (owies) lub kłosem (pszenica, żyto) deformuje się. Przy mniejszym deficycie miedzi zboża są chlorotyczne, wolno rosną, a ich liście są pasiaste lub zasychają od wierzchołków. Natomiast kłosy rozwijają się wolno, są płone lub wypełnione drobnym pośladem (choroba nowin);
  • molibden – objawy niedoboru najczęściej można zaobserwować na kukurydzy. Liście są bladozielone, rośliny rosną wolno, a wiechowanie się opóźnia. Wykształcają się krótkie kolby ze słabo rozwiniętymi słupkami.
Niektóre roślina wykorzystuje powtórnie

Objawy chorób fizjologicznych mogą się pojawić najpierw na najstarszych liściach, bądź też najmłodszych. Dużą łatwość przemieszczania się w roślinie z organów starszych (już nie rosnących), do młodych (wymagających dobrego zaopatrzenia w składniki pokarmowe), wykazują pierwiastki ruchliwe w roślinie: azot, fosfor, potas, magnez i siarka. W przypadku ich niedostępności w glebie są wycofywane ze starszych organów i transportowane do młodszych (remobilizacja). Stąd objawy ich deficytu pojawiają się zawsze na najstarszych liściach.

Pierwiastki, które nie mają zdolności do remobilizacji, określa się jako nieruchliwe. Należą do nich: wapń, bor, żelazo i mangan. Objawy ich braku są widoczne na najmłodszych liściach oraz stożkach wzrostu pędów i korzeni. U roślin zbożowych objawy niedoboru ważniejszych składników często są łatwo zauważalne, choć nie zawsze jednoznaczne.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.