Pojawienie się raka ziemniaka na plantacji jest wyrokiem dla danego pola. Choroba jest zaliczana do kwarantannowych, a jej przetrwalniki potrafią czekać w glebie kilkadziesiąt lat.

Młody naukowiec z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Młochowie odkrył gen Sen2, który jest odpowiedzialny za odporność ziemniaka na grzyb Synchytrium endobioticum wywołujący raka ziemniaka. Odkrywcą jest dr Jarosław Plich, który za to osiągnięcie został właśnie uhonorowany prestiżową nagrodą AgroBioTop, przyznaną po raz czwarty przez Komitet Biotechnologii Polskiej Akademii Nauk.

Ziemniak sam się obroni

Nagroda AgroBioTop to nowe wyróżnienie fundowane przez firmę Bayer. Przewidziane jest dla aktywnych zawodowo młodych uczonych, których dokonania z zakresu biotechnologii przyczyniły się do rozwoju nauk rolniczych i wnoszą̨ wybitny wkład w rozwój rolnictwa. O przyznaniu tego wyróżnienia po raz czwarty wraz z nagrodą pieniężną w wysokości 5 tys. € poinformowano 3 grudnia 2020 r. w Warszawie.

– Jury przyznało nagrodę za zidentyfikowanie genu ziemniaka, uodparniającego tę roślinę na infekcje grzybowe wywołujące chorobę nazywaną rakiem ziemniaka. Powoduje ona ogromne straty w rolnictwie m.in. dlatego, że nie ma skutecznych środków ochrony roślin zwalczających tę chorobę. Osiągnięcie dr. Jarosława Plicha może doprowadzić do komercyjnej hodowli odmian ziemniaków odpornych na te infekcje grzybowe.

prof. Maciej Żylicz, przewodniczący kapituły nagrody AgroBioTop

– Nagrodzone osiągnięcie pokazuje, jak ważne jest wykorzystanie naturalnie występującej w świecie roślin bioróżnorodności dla potrzeb współczesnego rolnictwa zrównoważonego. Rak ziemniaka powoduje całkowitą utratę wartości handlowej plonu oraz zanieczyszczenie gleby przetrwalnikowymi formami grzyba, które mogą porażać rośliny ziemniaka sadzone na danym polu przez kolejnych 40 lat. Grzyb ten niemal we wszystkich krajach świata znajduje się na listach organizmów kwarantannowych i podlega urzędowemu zwalczaniu.

dr Jarosław Plich

Osiągnięcie światowej rangi

Warto pamiętać, że gen Sen2 został odkryty i opisany po raz pierwszy w świecie. Jego obecność w roślinie warunkuje odporność na wszystkie przebadane dotąd rasy grzyba Synchytrium endobioticum. Elementem dopełniającym rangę tego odkrycia jest opracowanie testu molekularnego, który pozwala stwierdzić obecność wspomnianego genu w roślinach ziemniaka.

– Obecnie moim celem jest wykorzystanie genu Sen2 do hodowli nowych „rakoodpornych” odmian ziemniaka, dzięki którym możliwe będzie ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby, jak i minimalizacja strat plonu bulw. AgroBioTop jest dla mnie ogromnym wyróżnieniem. Przyznanie mi tej zaszczytnej nagrody odbieram jako formę docenienia kilkuletniej pracy i zaangażowania w nagrodzony projekt, ale również jako uznanie dla samej tematyki badań oraz charakteru nagrodzonego osiągnięcia.

dr Jarosław Plich