Rozwijające się już jesienią choroby grzybowe mają negatywny wpływ na przezimowanie i zdrowotność roślin na starcie wiosennej wegetacji.

Wczesny siew pszenicy przy ciepłej, wilgotnej i przedłużającej się jesieni, sprzyja wykształceniu większej liczby i masy liści. Rośliny już zwierają rzędy, co ułatwia osiadanie zarodników chorób grzybowych produkowanych w danym środowisku. Jesienią na pochwach liściowych lub liściach pszenicy mogą wystąpić objawy mączniaka prawdziwego zbóż i traw, septoriozy paskowanej liści pszenicy, rdzy brunatnej oraz plamistości powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium.

Żywy jest biały jak śnieg

Mączniak prawdziwy zbóż i traw występuje powszechnie. W pełni rozwoju jest tylko wtedy, gdy jego grzybnia jest biała jak śnieg. Natomiast jej ciemnienie wskazuje na zamieranie sprawcy. Chorobę wywołuje pasożytniczy grzyb, który w sprzyjających warunkach rozwija się bardzo szybko i produkuje ogromne ilości zarodników konidialnych. Ciepła i sucha pogoda sprzyja tworzeniu zarodników konidialnych, a wilgotna ich kiełkowaniu i zakażaniu. Choroba powoduje osłabienie roślin, które często przejawia się ich żółknięciem, a nawet całkowitym zamieraniem.

Rdza brunatna pszenicy jest równie rozpowszechniona, jak mączniak. W Polsce uznawana jest za groźniejszą niż septorioza paskowana liści. Dla zbóż ozimych najgroźniejsze jest jesienne porażenie, bo ogranicza rozwój korzeni i osłabia krzewienie. Chore rośliny są też gorzej przygotowane do zimowania. Charakterystyczne objawy w postaci pomarańczowych skupień zarodników często obserwuje się na najmłodszych liściach. Rolnicy zmagający się każdego roku z rdzą brunatną powinni już teraz wnikliwie sprawdzać stan porażenia plantacji. Zahamowanie jej rozwoju nawet późną jesienią procentuje dobrą zdrowotnością nawet do fazy liścia flagowego, bo choroba nie ma z czego się rozwijać. Warto pamiętać, że przy silnym porażeniu plon ziarna może się obniżyć nawet o 30%. Spadek ten jest tym większy, im atak choroby nastąpi wcześniej.

Groźna od początku

Porażenie septoriozą paskowaną liści jesienią zachodzi w wyniku infekcji pierwotnych. Objawy są obserwowane na siewkach i młodych roślinach. Porażone siewki są źródłem infekcji dolnych liści, a wiosną choroba podąża ku górze za kolejnymi przyrostami aż do liścia flagowego. Rozległe plamy są w różnym stopniu zaokrąglone i szybko ulegają nekrozie. Z czasem rozszerzają się, obejmując duże powierzchnie liści i doprowadzając do przedwczesnego zamierania roślin.

Pierwotnych zakażeń dokonują zarodniki workowe lub konidialne, tworzące się w piknidiach na resztkach pożniwnych, siewkach i samosiewach. Największą liczbę zarodników workowych odnotowuje się jesienią. Są one uwalniane w warunkach wysokiej wilgotności względnej powietrza, po mgle, rosie i opadach deszczu.

Plamistości powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium często są spotykane na liściach pszenicy. Mogą powodować duże uszkodzenia powierzchni asymilacyjnej, a także stanowią poważne, bezpośrednie źródło infekcji źdźbeł i następnie kłosów.

Osobnych jesiennych zaleceń nie ma

W tabeli przedstawiono wykaz niektórych fungicydów przewidzianych do stosowania we wczesnych fazach rozwojowych pszenicy. Niestety, osobnych zaleceń co do stosowania fungicydów nalistnych w terminie jesiennym nie ma. Jednak etykiety niektórych środków podają, że można je stosować już od fazy krzewienia, którą wcześnie siana pszenica już osiągnęła.

Opryskiwać należy suche rośliny po zauważeniu objawów porażenia. Można aplikować dolne z zalecanych dawek, stosując rozpylacze drobnokropliste i obniżoną ilość cieczy roboczej – nawet poniżej 150 l/ha. Warunkiem jest niskie prowadzenie belki nad opryskiwaną powierzchnią (50-70 cm), brak wiatru i szybkie osiadanie rozpylonej cieczy za opryskiwaczem. Z zabiegiem należy się wstrzymać, jeśli prognoza pogody na najbliższą dobę przewiduje nadejście chłodów (przymrozków) lub opadów. Obecnie warunki sprzyjające działaniu wszelkich chemicznych środków ochrony roślin w pogodny dzień panują w godzinach 11.00-15.30.