Bez wymiany pokoleniowej na wsi żadnego zrównoważonego rozwoju gospodarczego, społecznego czy środowiskowego nie będzie. Do unijnych polityków wreszcie to dotarło.

Wprowadzanie kosztownych transformacji unijnego rolnictwa w celu jego zrównoważenia, czy neutralności środowiskowej, ma szansę skończyć się wielką klapą. Według oficjalnych raportów duża część właścicieli gospodarstw jest w zbyt podeszłym wieku, żeby chciała uczyć się nowych technik produkcji, a tym bardziej w nie inwestować. Starzenie się rolników jest powszechnym problemem wszystkich krajów unijnych.

Starsi są odporni na rewolucje

Blisko 57% to osoby w wieku powyżej 55 lat, a młodsze pokolenie – poniżej 40 lat – stanowi zaledwie 12%. Stanowisko w tej sprawie na piśmie przedstawiła Komisja Rolnictwa przy Parlamencie Europejskim. Politycy zauważają w nim, że młodzi rolnicy są bardziej skłonni do wprowadzania innowacyjnych pomysłów do gospodarstw i stosowania zrównoważonych metod produkcji. Starsi z braku własnej, długofalowej perspektywy, mogą być tutaj bardziej sceptyczni. Dlatego konieczne jest odnowienie pokoleń rolników w UE, na co trzeba przeznaczyć osobną pulę środków.

Politycy z Komisji Rolnictwa dostrzegają te same przeszkody w rozpoczynaniu działalności rolniczej w całej UE:

• wysokie ceny i brak dostępności gruntów;
• wysoki koszt urządzenia gospodarstw w niezbędne trwałe i obrotowe środki produkcji;
• niska opłacalność działalności rolniczej;
• rosnące wymogi administracyjne;
• brak kapitału własnego;
• trudności w dostępie do kredytów, usług technicznych i środków wsparcia;
• postrzeganie rolników jako grupy roszczeniowej i psucie ich wizerunku przy okazji każdej akcji protestacyjnej przeciwko nieudolnej polityce lokalnych rządów.

Raport Komisji Rolnictwa zawiera przede wszystkim kilka propozycji dotyczących dostępu do gruntów rolnych. Zaleca w szczególności ustanowienie prawodawstwa powstrzymującego koncentrację gruntów, któremu mają towarzyszyć narzędzia zachęcające do przekazywania ich młodym gospodarzom:

• prawo pierwokupu przez młodych rolników;
• kontrola cen sprzedaży i dzierżawy;
• określanie limitów cenowych;
• udzielanie gwarancji długotrwałego użytkowania;
• przyznanie pomocy finansowej i ulg podatkowych zbywającym/przekazującym grunty.

Zostać rolnikiem, ale za co?

Druga potężna trudność dla młodych rolników we wszystkich państwach członkowskich to finansowanie przejęcia lub utworzenia nowych gospodarstw. Kiedy ubiegają się o pożyczkę na taki cel, spotykają się z dwu-, trzykrotnie większym ryzykiem odrzucenia wniosku, bo taka inwestycja dla kredytodawców jest postrzegana jako ryzykowna. Poważną przeszkodą jest też brak historii kredytowej oraz majątku, który mógłby służyć jako zabezpieczenie.

• Sprawdź: BASF apeluje o rozsądek