Zainteresowanie uprawą roślin niszowych w naszym kraju rośnie. Jednak przed podpisaniem umowy bądź zakupem nasion należy przeanalizować możliwe za i przeciw.

Konsumenci coraz chętniej kupują produkty tradycyjne, regionalne lub ekologiczne. Nie dotyczy to już tylko żywności, ale także kosmetyków i farmaceutyków. Z kolei ich producenci poszukują surowca o wysokiej jakości. Obietnice zawrotnych cen i lukratywnych marż w porównaniu z tradycyjnymi uprawami mogą być dla rolników kuszące. A zatem, na co należy zwrócić uwagę przy wyborze nowej rośliny do uprawy?

1. Wiedz, z kim masz do czynienia

Rośliny specjalistyczne zwykle są uprawiane na podstawie umowy z odbiorcą końcowym lub pośrednikiem, który niekoniecznie jest tak dobrze znany rolnikom, jak podmioty skupujące zboża i inne płody rolne. Dlatego przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy zaleca się zebranie podstawowych informacji dotyczących danej firmy, a także wnikliwe zapoznanie się ze wszystkimi warunkami umowy i płatności. Warto zwrócić uwagę na jej reputację i osiągnięcia, co firma robi z towarem, z kim jeszcze współpracuje i jak bezpieczny jest dany rynek.

2. Przeanalizuj ofertę

Większość kontraktów będzie obejmowała dostawę nasion i ewentualnie doradztwo agrotechniczne. Należy się dowiedzieć, co się stanie, jeśli uprawa się nie uda lub nie będzie spełniała wymaganej specyfikacji oraz w jaki sposób są obliczane ceny, np. czy cena jest ustalana przed siewem, czy jest powiązana z ceną pszenicy lub innego produktu/towaru? Niektóre umowy mogą się opierać na „produkcji hektara”, aby uniknąć sytuacji domyślnych, należy jasno określić, co to będzie oznaczało w praktyce.

• Sprawdź: Co uprawia się w Polsce? Powierzchnia zasiewów roślin rolniczych

3. Poznaj rynek

W przeciwieństwie do upraw towarowych, uprawy specjalne są znacznie bardziej ukierunkowane na określony rynek, co wymaga od początku nastawienia na jakość. Większość firm współpracuje z rolnikami po to, aby plantacje nie zostały zdyskwalifikowane, chociaż potrącenia nie są wykluczone. Oczywiście w niczyim interesie nie leży pozostawienie rolników z taką uprawą, której często nie można sprzedać nigdzie indziej.

Istnieje szereg roślin niszowych, które potencjalnie mogą być uprawiane w Polsce. Wiele z nich jest mniej wrażliwych na nasze warunki uprawy niż rośliny towarowe. Jednak niektóre mają specyficzne wymagania dotyczące np. typu gleby, pH czy nawożenia. Oto przykłady roślin niszowych spotykanych w Polsce:

• zboża: owies nagi, pszenica orkisz, płaskurka i twarda, gryka, proso, komosa ryżowa, szarłat;
• strączkowe: ciecierzyca, soczewica, soja;
• oleiste: dynia oleista, gorczyca, konopie, len, lnicznik, mak, olejarka, słonecznik.

4. Zasiej na próbę

To, co odpowiada jednemu gospodarstwu, może nie odpowiadać drugiemu. Zatem jeśli zastanawiasz się nad uprawą rośliny niszowej, to musisz poznać warunki, jakich ona potrzebuje do uzyskania oczekiwanego plonu. Jeśli to możliwe, warto najpierw zrobić próbę na małej powierzchni, aby zobaczyć, jak sobie radzi. Co więcej, istnieje wiele innych potencjalnych korzyści i pułapek związanych z uprawą nowej rośliny (tabela).

5. Przyjrzyj się agrotechnice

Agrotechnika prawdopodobnie będzie się różnić od tradycyjnych upraw. Dlatego warto sprawdzić, czy umowa zapewnia wsparcie agrotechniczne w sezonie wegetacyjnym. Możliwości stosowania środków ochrony roślin mogą być bardziej ograniczone niż dla upraw towarowych. Co więcej, w przypadku upraw przeznaczonych na zdrową żywność lub środki farmaceutyczne mogą występować ściślejsze limity pozostałości pestycydów, co ogranicza lub wyklucza stosowanie niektórych substancji czynnych nawet w uprawach poprzedzających.

6. Sprawdź, czy masz potrzebny sprzęt

Większość roślin niszowych uprawia się z wykorzystaniem standardowych maszyn rolniczych. Jednak w niektórych przypadkach może być potrzebny dodatkowy sprzęt do ich uprawy, pielęgnacji, zbioru, selekcji lub przechowywania.

• Sprawdź: Chrupki, płatki i popcorn. Kukurydza w produktach spożywczych

7. Ostrożnie z suszeniem i magazynowaniem

Należy również wziąć pod uwagę szczególne wymogi dotyczące np. suszenia plonu niektórych upraw. Warto dopytać, czy można korzystać z własnej suszarni lub czy kupujący może zapewnić odpowiednie udogodnienia. Na przykład siemię lniane to płaskie nasiono o dużej odporności na przepływ powietrza, co ogranicza głębokość suszenia w koszu do ok. 1 m. Prawie na pewno będzie też wymagane magazynowanie, ale w większości przypadków tonaże będą stosunkowo niewielkie.