Wciornastki na plantacjach zbóż niepokoją rolników i są powodem do poszukiwania sposobu ich zwalczenia. Czy te owady mogą wyrządzać poważniejsze szkody?

Przedwczesne bielenie kłosów zbóż niekiedy spowodowane jest żerowaniem wciornastków. Te drobne szkodniki są reprezentowane przez wiele gatunków żerujących na przeróżnych uprawach. W zbożach, najczęściej ozimych, w pełni wiosennej wegetacji można spotkać drobne, smukłe owady o wielkości 1-5 mm. Wyglądem przypominają przecinek i tak niekiedy bywają nazywane.

Wciornastki chociaż drobne, to niepokoją

Osobniki dorosłe zimują w glebie. Wiosną, gdy temperatura powietrza sięgnie co najmniej 21°C, samice składają jaja w górnej części źdźbeł, w tkance liściowej, do górnej pochwy liściowej oraz między plewami i kłoskami. Tam też żerują wylęgające się larwy (białe, żółtobrązowe lub czerwone). Szkodnik posiada kłująco-ssący aparat gębowy i ma podobny sposób żerowania do mszyc. Zarówno postacie dorosłe, jak i larwy wysysają soki z liści, źdźbeł, pochew liściowych i kłosów.

Po żerowaniu liście wydają się nakrapiane srebrem z powodu przenikającego powietrza. Natomiast wysysanie soku komórkowego z zawiązka ziarniaka może powodować brak jego wykształcenia. Kłosy stają się szczerbate. Larwy, które wylęgną się nad najwyższym kolankiem (u podstawy dokłosia), potrafią zakłócić odżywianie całego organu generatywnego i doprowadzić do jego przedwczesnego uschnięcia.

Przyjmuje się, że zagrożenie dla zbóż powodowane przez wciornastki jest niskie. W incydentalnym przypadku odnotowano stratę plonu sięgającą 15%. Przy umiarkowanym nasileniu sama obecność wciornastków i powodowane przez nie szkody mogą być niezauważone.

Żerowaniu wciornastków sprzyja ciepła i umiarkowanie wilgotna pogoda, zwłaszcza na przełomie wiosny i lata. Próg szkodliwości od fazy początku kłoszenia do pełni kwitnienia (BBCH 51-65) wynosi 5-10 wciornastków na kłos lub górną pochwę liściową. Później żerowanie wciornastków jest mniej groźne i progiem szkodliwości jest przekroczenie 20 wciornastków/larw na kłos.

• Sprawdź: Szkodniki zbóż zaczynają się mnożyć

Wzrokowe ustalenie liczebności wciornastków w łanie jest bardzo trudne. Jednak to zadanie można sobie ułatwić. Wystarczy zanim wyschnie poranna rosa w różnych częściach plantacji zebrać kilka kłosów. Pobierać należy część źdźbła z liściem flagowym i górną pochwą liściową (odcinając poniżej górnego kolanka), każdą osobno włożyć do foliowego woreczka oraz szczelnie zamknąć. Woreczki można wyłożyć na słońcu. Po kilku godzinach wszystkie wciornastki wyjdą z ukrycia i będzie można je policzyć na ściankach woreczka. Jeśli w początku nalewania ziarna średnia liczebność wciornastków wyniesie 30 osobników na woreczek, wówczas próg szkodliwości zostanie przekroczony.

Przy okazji zabiegu na mszyce i skrzypionki

Niestety, w Polsce nie ma insektycydów zarejestrowanych do zwalczania wciornastków w klasycznych zbożach. Jednak owady te giną przy okazji zabiegów przeciwko mszycom i skrzypionkom. Problematyczne może być unieszkodliwienie larw żerujących w pochwie liściowej liścia flagowego u nasady dokłosia. Tam insektycydy raczej nie dotrą.