Wciornastki uszkadzają kłosy zbóż

Wciornastki na plantacjach zbóż niepokoją rolników i są powodem do poszukiwania sposobu ich zwalczenia. Czy te owady mogą wyrządzać poważniejsze szkody?
Po uszkodzeniu podstawy dokłosia przez larwy wciornastków kłosy marnieją, nie nalewają ziarna i z czasem zasychają. Przy próbie ich wyciągnięcia nie ma żadnego oporu.  Zdjęcie: Dreczka

Przedwczesne bielenie kłosów zbóż niekiedy spowodowane jest żerowaniem wciornastków. Te drobne szkodniki są reprezentowane przez wiele gatunków żerujących na przeróżnych uprawach. W zbożach, najczęściej ozimych, w pełni wiosennej wegetacji można spotkać drobne, smukłe owady o wielkości 1-5 mm. Wyglądem przypominają przecinek i tak niekiedy bywają nazywane.

Wciornastki chociaż drobne, to niepokoją

Osobniki dorosłe zimują w glebie. Wiosną, gdy temperatura powietrza sięgnie co najmniej 21°C, samice składają jaja w górnej części źdźbeł, w tkance liściowej, do górnej pochwy liściowej oraz między plewami i kłoskami. Tam też żerują wylęgające się larwy (białe, żółtobrązowe lub czerwone). Szkodnik posiada kłująco-ssący aparat gębowy i ma podobny sposób żerowania do mszyc. Zarówno postacie dorosłe, jak i larwy wysysają soki z liści, źdźbeł, pochew liściowych i kłosów.

Po żerowaniu liście wydają się nakrapiane srebrem z powodu przenikającego powietrza. Natomiast wysysanie soku komórkowego z zawiązka ziarniaka może powodować brak jego wykształcenia. Kłosy stają się szczerbate. Larwy, które wylęgną się nad najwyższym kolankiem (u podstawy dokłosia), potrafią zakłócić odżywianie całego organu generatywnego i doprowadzić do jego przedwczesnego uschnięcia.

Przyjmuje się, że zagrożenie dla zbóż powodowane przez wciornastki jest niskie. W incydentalnym przypadku odnotowano stratę plonu sięgającą 15%. Przy umiarkowanym nasileniu sama obecność wciornastków i powodowane przez nie szkody mogą być niezauważone.

Żerowaniu wciornastków sprzyja ciepła i umiarkowanie wilgotna pogoda, zwłaszcza na przełomie wiosny i lata. Próg szkodliwości od fazy początku kłoszenia do pełni kwitnienia (BBCH 51-65) wynosi 5-10 wciornastków na kłos lub górną pochwę liściową. Później żerowanie wciornastków jest mniej groźne i progiem szkodliwości jest przekroczenie 20 wciornastków/larw na kłos.

Wzrokowe ustalenie liczebności wciornastków w łanie jest bardzo trudne. Jednak to zadanie można sobie ułatwić. Wystarczy zanim wyschnie poranna rosa w różnych częściach plantacji zebrać kilka kłosów. Pobierać należy część źdźbła z liściem flagowym i górną pochwą liściową (odcinając poniżej górnego kolanka), każdą osobno włożyć do foliowego woreczka oraz szczelnie zamknąć. Woreczki można wyłożyć na słońcu. Po kilku godzinach wszystkie wciornastki wyjdą z ukrycia i będzie można je policzyć na ściankach woreczka. Jeśli w początku nalewania ziarna średnia liczebność wciornastków wyniesie 30 osobników na woreczek, wówczas próg szkodliwości zostanie przekroczony.

Przy okazji zabiegu na mszyce i skrzypionki

Niestety, w Polsce nie ma insektycydów zarejestrowanych do zwalczania wciornastków w klasycznych zbożach. Jednak owady te giną przy okazji zabiegów przeciwko mszycom i skrzypionkom. Problematyczne może być unieszkodliwienie larw żerujących w pochwie liściowej liścia flagowego u nasady dokłosia. Tam insektycydy raczej nie dotrą.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.