Szkodniki łuszczyn już nalatują na kwitnący rzepak. Ich celem jest złożenie jaj w łuszczynach, z których wylęgną się larwy zjadające zawiązane nasiona.

Kiedy pierwsze kwiaty rzepaku przekwitają, pojawiają się zawiązki łuszczyn, na które czekają chowacz podobnik i pryszczarek kapustnik. To ostatnie szkodniki, które mogą wyrządzić poważniejsze straty w danym cyklu uprawy. Wyrządzają je larwy obu tych gatunków owadów, które wcale nie są ze sobą spokrewnione.

Dobry moment na masowy wylot

Chowacz podobnik to popielaty chrząszcz wielkości 2,5-3 mm, pokryty szarymi łuskami. Jego głowa posiada długi, cienki ryjek. Wiosną masowy wylot chrząszczy następuje wtedy, gdy temperatura powietrza osiągnie wartość 20°C. Samice najpierw żerują na liściach rzepaku, a następnie w młodej łuszczynie wygryzają niewielki otwór i składają jajo (zwykle jedno). Po 8-9 dniach wylęgają się larwy, które zjadają zawiązki nasion znajdujących się najbliżej. Ich żer trwa 18-40 dni. Potem wygryzają otwór w ścianie łuszczyny i przechodzą do gleby, gdzie następuje przepoczwarczenie. Chrząszcze nowego pokolenia wylatują w lipcu i sierpniu. Wówczas krótko żerują na różnych roślinach z rodziny kapustowatych, a następnie poszukują miejsc do zimowania.

Za główne straty plonu rzepaku odpowiedzialne są larwy. Posiadają białe lub białożółte, walcowate ciało bez odnóży o długości 3-4 mm. Głowa jest jasnobrązowa. W trakcie żerowania z zewnątrz nie widać żadnych objawów. Larwa podobnika potrafi zjeść do 5 nasion. Uszkodzone łuszczyny z czasem żółkną i ulegają zniekształceniu, ale nie pękają. Dopiero gdy larwy opuszczą łuszczynę, ukazuje się otwór przez który się wydostały. Dużym zagrożeniem jest tzw. szkodliwość pośrednia, bo otwory wygryzione przez samice chowacza podobnika często są wykorzystywane przez samice pryszczarka kapustnika do składania jaj.

Szkodliwość wynika z dużej liczebności

Pryszczarek kapustnik to brązowa muchówka wielkości ok. 1,5 mm. Odwłok ma czerwony lub żółtoszary. Posiada długie odnóża i czułki. Wylot muchówek następuje zwykle na początku kwitnienia rzepaku. Samice składają jaja do łuszczyn uszkodzonych wcześniej przez chowacza podobnika lub inne czynniki, np. przez grad. Po 3-4 dniach wylęgają się larwy, których rozwój trwa 7-10 dni. Przepoczwarczenie następuje w glebie i cykl się powtarza jeszcze 1-2 razy w danym sezonie. Rozwój jednego pokolenia trwa 3-4 tygodnie.

Najwięcej szkód powodują larwy pierwszego wiosennego pokolenia, które żerują w najmłodszych łuszczynach, zbudowanych z jeszcze miękkich tkanek. Wylęgają się one z jaj składanych po kilkadziesiąt do pojedynczej łuszczyny. Mają walcowate ciało bez nóg, o długości do 2 mm, początkowo szklistobiałe, później stopniowo żółknie. Żywią się sokiem, który wysysają z nasion i wewnętrznych ścian łuszczyn. Osłabione łuszczyny żółkną, ulegają zniekształceniu, pękają, a nasiona osypują się jeszcze przed zbiorem. Poprzez uszkodzenia do łuszczyn łatwiej wnikają sprawcy chorób. Najwięcej uszkodzeń występuje zwykle w pasie brzeżnym plantacji od strony stanowisk, które rzepak zajmował w poprzednim roku. Owady bowiem starają się siadać zaraz po dotarciu na plantację rzepaku.

Terminy nalotu, rozmnażania i żerowania pierwszego pokolenia pryszczarka kapustnika i chowacza podobnika są zbieżne. Dlatego zabieg insektycydowy przeciwko jednemu z nich redukuje też populację drugiego oraz żerujące jeszcze larwy i chrząszcze słodyszka rzepakowego, a także mszyce (tabela). Warto pamiętać, że kwitnąca jeszcze plantacja jest w ciągu dnia licznie odwiedzana przez owady zapylające. Zatem zabiegi insektycydowe należy prowadzić po zakończeniu ich dziennego oblotu. Zazwyczaj po godzinie 17.00 rzepak przestaje nektarować. Wówczas zanika charakterystyczny zapach i owady wracają do miejsc swojego nocnego spoczynku. Zabiegi wykonywane o tej porze są najskuteczniejsze, zwłaszcza, że większość zalecanych insektycydów działa w temperaturze poniżej 20°C. Nie należy mieć też obaw o skuteczność pyretroidów, bo zjawisko uodpornienia zasadniczo dotyczy słodyszka rzepakowego.

Dla chowacza podobnika progiem ekonomicznej szkodliwości jest zaobserwowanie średnio 1 chrząszcza na 1 roślinie, chociaż w przypadku licznego wystąpienia pryszczarka kapustnika próg zmniejsza się do 1 chrząszcza na 2 rośliny. Natomiast progiem dla pryszczarka kapustnika jest obecność 1 muchówki na 1 roślinie, przy czym w sytuacji licznego wystąpienia chowacza podobnika wartość ta maleje do 1 muchówki na 3-4 rośliny.