Poczekaj, aż rzepak naprawdę dojrzeje do zbioru

Chociaż w skali całego pola łuszczyny mogą się wydawać dojrzałe, a nasiona suche, to konieczna jest wnikliwa kontrola i ocena wilgotności całych roślin – łodyg, łuszczyn i nasion.
Jeśli udział zielonych łodyg w zbieranym łanie rzepaku jest znaczny, to trzeba zdecydować się na koszenie kilkanaście centymetrów poniżej dolnej granicy warstwy łuszczyn.  Zdjęcie: Dreczka

Termin zbioru rzepaku w pewnym zakresie wyznacza dojrzałość rzepaku do zbioru. Te łany, które kwitną najdłużej, raczej będą zbierane jako ostatnie. Decydują o tym najniższe łuszczyny, które są najbardziej produktywne, ale też najpóźniej dojrzewają. Zatem zbyt wczesny zbiór (na siłę) prowadzi wprost do utraty istotnej części plonu z powodu braku możliwości omłócenia najmłodszych łuszczyn.

Nowoczesne odmiany dojrzewają dłużej

Na ogół nasiona dojrzewają znacznie szybciej niż łodygi. Lepsza tolerancja obecnie uprawianych odmian rzepaku ozimego na zgniliznę twardzikową w połączeniu ze skuteczną ochroną fungicydową, przyczyniają się do opóźniania wysychania łodyg, zwłaszcza na lepszych glebach. Dlatego przed rozpoczęciem zbioru rzepaku rolnika powinny powstrzymać następujące sytuacje:

  • ponad 20% zielonych łodyg. Obecność zielonych łodyg prowadzi do strat i trudności w omłocie;
  • niedojrzałe łuszczyny, które nie zostaną omłócone. Straty z tego tytułu powstają na zespole czyszczącym i mogą dochodzić do 4 dt/ha. Jeśli rzepak jest odpowiednio dojrzały – 100% dojrzałych łuszczyn i mniej niż 20% zielonych łodyg, straty te można ograniczyć nawet do 33 kg/ha (będzie można to ocenić dopiero po zerwaniu ścierniska i wschodach samosiewów);
  • mokre liście i łodygi. Utrudniają skuteczność omłotu wyższych i suchszych partii łanu. Operator wówczas zwiększa obroty młocarni oraz nadmuch wentylatora, co prowadzi do połowienia nasion i wydmuchiwania części lekkich nasion z tyłu kombajnu. Wzrasta też zużycie paliwa.

Radą na wydłużoną zieloność łodyg przy dostatecznej dojrzałości łuszczyn jest zmiana wysokości koszenia. Zwykle w stojącym łanie warstwa łuszczyn zaczyna się na wysokości 70-80 cm od gruntu. Wystarczy przyjrzeć się miąższości łanu i kosić kilkanaście centymetrów poniżej dolnej granicy łuszczyn. Wysokość cięcia jest prawidłowa, jeśli na łodygach za kombajnem nie wiszą żadne łuszczyny. Przy takiej strategii na młocarnię trafia zdecydowanie mniej wilgotnej słomy. Wszystkie zespoły kombajnu mają lżej, więc można zwiększyć prędkość roboczą.

Dłuższe oczekiwanie ze zbiorem budzi obawy o osypywanie nasion. Jednak nowoczesne odmiany mają coraz lepszą odporność na pękanie łuszczyn w okresie dojrzewania. Ewentualne straty z tego tytułu są wyraźnie niższe niż te, które powstają z powodu niedojrzałości. W licznych badaniach prowadzonych zagranicą zmierzono, że straty z powodu pękania łuszczyn na ogół są rzędu 0,3 dt/ha, a w trudnych warunkach mogą sięgać 0,8 dt/ha. Jest to znacząco mniej, niż 4 dt/ha strat z powodu gorszego omłacania i czyszczenia podczas zbioru niedojrzałego łanu.

Jak ustawić kombajn?

Regulacja kombajnu musi uwzględniać kruchość nasion i ich podatność na pękanie (połowienie) wskutek uderzeń. Odpowiednie ustawienie parametrów pracy poprawia wydajność i ogranicza straty:

  • dla strat na zespole czyszczącym kluczowy jest nadmuch (wentylacja), bo masa nasion rzepaku jest niewielka. Aby uniknąć ich wydmuchania na ściernisko, wentylator musi być ustawiony na 450-500 obr./min;
  • wysokość między zwojami podajnika ślimakowego a dnem hederu powinna wynosić 4-5 cm, aby zapewnić wystarczającą przestrzeń do transportu masy roślinnej. Ta regulacja będzie szczególnie ważna, jeśli kombajn nie będzie wyposażony w stół do rzepaku;
  • motowideł należy używać oszczędnie. Muszą one płynnie nagarniać masę roślinną w kierunku podajnika ślimakowego. Utrzymanie ich wystarczająco wysoko obniży obijanie łuszczyn i osypywanie nasion przed hederem;
  • prędkość bębna młócącego musi być możliwie jak najniższa – 600-650 obr./minutę. Przy zbiorze niedojrzałego łanu z dużym udziałem mokrych łodyg obroty młocarni trzeba zwiększyć, ale wówczas trzeba się liczyć ze wzrostem strat;
  • ustawienie klepiska musi umożliwiać łatwe przenikanie dużych części roślin. Otwarcie szczeliny młócącej na wejściu powinno wynosić 25-30 mm, a na wyjściu 15-20 mm. Prędkość separatora pozostanie na poziomie 400 obr./min.

Uwaga: należy zaakceptować dostawanie się niewielkiej części zanieczyszczeń do zbiornika. Idealne odczyszczenie nasion może wskazywać na zbyt intensywną pracę zespołu czyszczącego, co prowadzi do nadmiernych strat z tyłu kombajnu.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.