Od chwili wprowadzenia do produkcji pierwszej odmiany pszenżyta ozimego znaczenie tego zboża w Polsce ciągle rosło. Obecnie konkuruje tylko z pszenicą i kukurydzą.

Pod względem powierzchni uprawy i wielkości zbiorów pszenżyta ozimego Polska zajmuje pierwsze miejsce na świecie. Zboże to jest 3. najważniejszą rośliną uprawną w naszym kraju. Wynika to bezpośrednio z historii powstania tego gatunku, jak i przystosowania do gorszych warunków klimatyczno-glebowych. Postęp hodowlany w pszenżycie zawdzięcza się przede wszystkim krajowym odmianom.

Wywindowana wydajność

Brak zasobów genowych w przyrodzie (gatunek syntetyczny) sprawia, że nie ma możliwości hodowli nowych odmian w oparciu o geny znalezione dzięki ekspedycjom. Wydajność pszenżyta została już mocno wywindowana i obecnie rejestrowane kreacje wnoszą niewielki postęp w plonowaniu. Znajduje to potwierdzenie w badaniach PDO, gdzie różnice w plonowaniu odmian nie są tak spektakularne, jak w innych gatunkach zbóż ozimych, a zwłaszcza w życie. W roku gospodarczym 2018/19 badania PDO umożliwiły ocenę 22 odmian pszenżyta ozimego (tabela 1.). Analizując dane w tabelach warto pamiętać, że odmiany uszeregowano według średniego plonu uzyskanego w 2019 r. na przeciętnym poziomie agrotechniki (a₁), począwszy od najlepszej.

Sezon 2019 oceniono jako bardziej suchy, niż poprzedni (2018). Pomimo tego wartość wzorca na obu poziomach agrotechniki wyraźnie wzrosła. Poza tym duże różnice pomiędzy średnimi dla obu poziomów w obu latach pokazują, że pszenżyto pozytywnie reaguje na wzrost intensywności uprawy. W 2019 r. na przeciętnym poziomie agrotechniki w ścisłej czołówce znalazły się odmiany Belcanto i Panteon. Niewiele do nich traciły Tadeus i Meloman. Interesujący jest również wynik, jaki na intensywnym poziomie agrotechniki (a₂) uzyskała odmiana Lombardo.

Na zimotrwałość trzeba zwracać uwagę zawsze, bo srogości najbliższej zimy na kilka miesięcy w przód nikt nie przewidzi. Cecha ta jest istotna dla wszystkich gatunków roślin ozimych. Wśród odmian pszenżyta badanych w PDO 2019 najwyższe oceny zimotrwałości (6,0) posiadały odmiany: Carmelo, Octavio, Orinoko, Panteon, Tomko i Trapero.

Źle znosi posuchy

Dane zestawione w tabeli 2. pokazują, że pszenżyto ozime bardzo źle znosi niedobór wilgoci w glebie w trakcie wegetacji. Wartości wzorca na obu poziomach agrotechniki dla lokalizacji dotkniętych suszą w 2019 są mniejsze o 28,6 dt/ha na a₁ i 32,0 dt/ha na a₂ w stosunku do dobrze uwilgotnionych stanowisk doświadczalnych. Spośród badanych odmian można wyłonić takie, które zareagowały relatywnie mniejszym spadkiem plonowania. Należą do nich m.in. Belcanto, Tadeus, Toro, Panteon, Sekret i Avocado. Odmiany Tadeus i Sekret pod tym względem wyróżniały się również w sezonie 2018.