Wyboru odmiany do uprawy nie można pozostawiać przypadkowi, zwłaszcza w przypadku tak ważnego zboża, jak pszenica ozima.

Stabilność cech odmian pszenicy ozimej, a zwłaszcza plonowania, sprawdzana jest corocznie w ramach programu badań porejestrowych. Bierze w nim udział tylko część odmian, głównie tych, które mają jakieś znaczenie w produkcji. W roku zbioru 2019 ostateczną syntezę wyników sporządzono dla 39 odmian pszenicy ozimej zwyczajnej i jednej odmiany pszenicy twardej, którą w bieżących rozważaniach pomijam z braku punktu odniesienia.

Które plonowały najlepiej?

Analizując dane zamieszczone w tabeli 1. warto pamiętać, że odmiany uszeregowano z podziałem na grupy technologiczne, zaś w ich obrębie według plonu ziarna uzyskanego na przeciętnym poziomie agrotechniki (a₁) w 2019 r. W porównaniu do wcześniejszego roku zbioru (2018) znacznemu zwiększeniu uległa wartość wzorca na obu poziomach agrotechniki odpowiednio o 7,1 i 5,1 dt/ha.

W grupie odmian jakościowych chlebowych (A) najlepsze wyniki plonowania uzyskała odmiana Linus, a tuż za nią uplasowały się Apostel i Euforia. Do bardzo dobrych można też zaliczyć wyniki uzyskane przez odmiany Comandor i RGT Kilimanjaro. Najsłabsze w tej grupie odmiany Reduta i KWS Firebird traciły do czołówki blisko tonę.

Grupa odmian chlebowych (B) była najliczniejsza. Pod względem plonowania na czele stawki uplasowały się odmiany Artist, SY Orofino i RGT Bilanz. Bardzo dobrze wypadła też Plejada, Owacja, Opcja i Błyskawica oraz mieszańcowa Hybery. Również w tej grupie najsłabsza odmiana – LG Jutta – traciła do czołówki blisko tonę.

Jeszcze do niedawna panowało przekonanie, że odmiany pastewne (C) gorszą jakość ziarna rekompensują lepszym plonowaniem. Jednak badania PDO z ostatnich lat tego nie potwierdzają. Najlepsze odmiany z tej grupy – Sikorka i KWS Kiran – wynikami plonowania wprawdzie nawiązują do najlepszych odmian z poprzednich grup, ale ich nie przewyższają.

Ostatnie zimy były dość łagodne i plantacje roślin ozimych zbytnio nie ucierpiały wskutek wymarzania. Ale to nie oznacza, że w naszej szerokości geograficznej przy wyborze odmian można przestać brać pod uwagę zimotrwałość. W analizowanej grupie ta cecha została najwyżej oceniona dla odmian: Arkadia i Ostroga, a następnie Euforia, Hondia, Medalistka i LG Jutta. Natomiast słabiej ocenione zostały odmiany: Opcja, Titanus, Pokusa, Janosch, Sikorka, Frisky i RGT Kicker.

W uprawie po sobie

Rolników praktykujących uprawę pszenicy po zbożach lub w monokulturze powinny zainteresować wyniki plonowania w uprawie po różnych przedplonach. Już samo porównanie wyników wzorca pokazuje (tabela 2.), że pszenica ozima jest bardzo wdzięczna za niezbożowy przedplon (rzepak i bobowate). Wszystkie badane odmiany wykazały negatywną reakcję na zbożowy przedplon, chociaż u niektórych reakcja ta na tle ogółu była nieco łagodniejsza. Należały do nich: Linus, Euforia, Patras, Artist, SY Orofino, Hybery, Rotax, Sfera, Medalistka, Belissa, LG Jutta oraz KWS Kiran i Sikorka.

Sezony 2018 i 2019 wybitnie pokazały, że czynnikiem odgrywającym ogromną rolę w plonowaniu jest uwilgotnienie gleby w sezonie wegetacyjnym, a zwłaszcza w fazie nalewania ziarna. Wszystkie odmiany pszenicy ozimej zareagowały znaczną obniżką plonowania w warunkach deficytu wilgoci (tabela 3.). Różnice wartości wzorców uzyskane dla doświadczeń dotkniętych suszą i dobrze zaopatrzonych w wodę wyniosły 23,9 dt/ha na przeciętnym poziomie agrotechniki (a₁) oraz 25,2 dt/ha na intensywnym. W 2018 r. były jeszcze większe.

Nieco mniejszy spadek plonowania w odniesieniu do wzorca wykazały odmiany: Hondia, Formacja, Arkadia, RGT Metronom, Artist, SY Orofino, Hybery, Rotax Titanus, Bonanza, Sfera, Tytanika i Sikorka.

Ważny parametr

Ważnym parametrem struktury plonu jest masa 1000 ziaren (MTZ). Pod tym względem odmiany pszenicy ozimej wykazują znaczne różnice (tabela 4.). W badaniach PDO 2018-19 na tle wzorca pod tym względem regularnie wyróżniały się odmiany: Patras, Ostroga, Medalistka, Arkadia, KWS Spencer i Apostel. Duża masa 1000 ziaren znajduje odzwierciedlenie w ich dobrym wyrównaniu. Pod tym względem do przodujących można było zaliczyć odmiany: Medalistka, Patras, Arkadia, Ostroga, Apostel, KWS Spencer, KWS Ozon, RGT Bilanz, Pokusa, RGT Metronom, Euforia i SY Orofino.