Jak rozpoznać u zbóż objawy porażenia wirusami?

Wiosenne wznowienie wegetacji dla zbóż ozimych oznacza intensywne wykształcanie nowych liści oraz źdźbeł bocznych. Te symptomy powinny budzić szczególną uwagę.
Objawy porażenia zbóż łatwo można pomylić z niedoborami składników pokarmowych. Trzeba zwrócić uwagę na to, czy kiepski rozwój roślin występuje placowo.  Zdjęcie: Dreczka

Porażenie zbóż ozimych chorobami wirusowymi powodującymi karłowatości następuje jesienią. Jednak objawy tych chorób uwidaczniają się dopiero na wiosennym etapie wegetacji. Ataki nie występują każdego roku i zwykle mają zasięg regionalny. Ale jeśli jakąś plantacje wirus opanuje w dużym nasileniu, to nie ma dla niej ratunku.

Ważnych wirusów jest kilka

Wirusy powodujące choroby karłowatości zbóż są przenoszone przez mszyce i skoczki. Zatem pierwszym sygnałem o możliwym zagrożeniu jest intensywny rozwój tych owadów w trakcie jesiennego rozwoju zbóż ozimych. Szczególnie narażone są plantacje zakładane wcześnie. Jednym z powodów jest zmiana klimatu z przedłużającymi się ciepłymi i suchymi okresami jesienią. Wirusy karłowatości zbóż obejmują:

  • wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV);
  • wirusa żółtej karłowatości zbóż (CYDV)
  • wirusa karłowatości pszenicy (WDV);
  • wirusa karłowatości jęczmienia (BDV).

Wirusy żółtej karłowatości (BYDV i CYDV) przenoszone są przez mszyce. Uskrzydlone stadia tych owadów nalatują i powodują uszkodzenia przypominające żółknące gniazda na całym polu (wyraźnie widoczne wiosną). Na późniejszym etapie rozwoju bezskrzydłe mszyce przenoszą wirusa z rośliny na roślinę.

Natomiast wirusy karłowatości (BDV i WDV) są przenoszone przez skoczki. Owady te lubią ciepło i dlatego poruszają się głównie wzdłuż rzędów roślin. Stamtąd pasmowo rozprzestrzenia się choroba.

Porażeniu wirusami w zasadzie mogą ulegać wszystkie gatunki zbóż ozimych. Nieco mniej jest zagrożona pszenica z późnych siewów. Natomiast najbardziej narażony jest jęczmień, zarówno ze względu na wczesny siew, jak i miękkie, soczyste tkanki. Silne porażenia żyta i pszenżyta są obserwowane rzadko.

Objawy porażenia zbóż wirusami karłowatości są niejednoznaczne. Często są podobne do oznak niedoboru składników pokarmowych (magnezu, manganu i azotu), suszy lub zagęszczania gleby. Jednak wprawne oko dostrzeże nieregularny kształt placów porażonych roślin, zahamowanie ich wzrostu, przebarwienia wszystkich liści oraz szczeciniasty pokrój. Zupełną pewność daje laboratoryjna analiza świeżych roślin. Jeśli obawy rolnika się potwierdzą i nasilenie choroby będzie duże, silnie porażoną plantację lub jej część należy zlikwidować i przesiać. Stosowanie środków chemicznych lub nawozów dolistnych w żaden sposób wirusom nie zaszkodzi.

Mszyc i skoczków było dużo

Pogoda panująca w ostatnich miesiącach nie pozwala na jednoznaczną prognozę nasilenia porażenia wirusami karłowatości zbóż w bieżącym sezonie. W większości rejonów mszyce i skoczki były aktywne dłużej ze względu na łagodniejsze warunki.

© Materiał chroniony prawem autorskim. Zasady przedruków w regulaminie.