Ekoschematy to nowe wsparcie w ramach płatności bezpośrednich w latach 2023-27. Ukierunkowane są na pozytywne oddziaływanie na środowisko, klimat i dobrostan zwierząt.

Komisja Europejska zatwierdziła 31 sierpnia br. przygotowany przez Polskę Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-27. W ramach I filara WPR płatności będą realizowane ze środków unijnych, na które składa się wsparcie w kwocie 17,3 mld €, w tym na ekoschematy 4,33 mld €. Natomiast w ramach II filara WPR zaplanowano 4,7 mld € ze środków unijnych oraz 3,2 mld € z budżetu państwa.

• Sprawdź: WPR 2023-27: Pierwsze plany strategiczne zatwierdzone

Od 2023 r. zostaną wzmocnione wydatki na klimat i środowisko oraz wprowadzone ekoschematy. To nowe wsparcie w ramach płatności bezpośrednich ukierunkowane jest na pozytywne oddziaływanie na środowisko, klimat i dobrostan zwierząt. W ramach ekoschematów rolnicy będą mogli się ubiegać o płatności związane z:

• obszarami z roślinami miododajnymi;
• prowadzeniem produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin;
• biologiczną ochroną upraw;
• retencjonowaniem wody na trwałych użytkach zielonych;
• dobrostanem zwierząt;
• rolnictwem węglowym i zarządzaniem składnikami odżywczymi.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa opublikowała dzisiaj informację o celach zatwierdzonych ekoschematów, wymaganiach dla interwencji i wielkości pomocy. Można je przejrzeć poniżej.

1. Obszary z roślinami miododajnymi

Cel: zachęcenie rolników do tworzenia obszarów z roślinami miododajnymi, stanowiącymi długotrwałe, różnorodne i bezpieczne żerowiska dla pszczoły miodnej i dzikich owadów zapylających.

Wymagania dla interwencji:

• utworzenie obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy;
• zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do 31 sierpnia;
• zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Wielkość pomocy: płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów ornych, na których realizowany jest ekoschemat.

2. Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin

Cel: udzielanie pomocy do prowadzenia w danym roku upraw zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin pod nadzorem podmiotów certyfikujących.

Wymagania dla interwencji:

• posiadanie w danym roku certyfikatu krajowego systemu jakości – Integrowana Produkcja Roślin, poświadczającego uprawę roślin zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin;
• zachowanie w danym roku kalendarzowym wszystkich posiadanych w gospodarstwie trwałych użytków zielonych.

Wielkość pomocy: płatność roczna przyznawana do powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin oraz powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej równowartości powierzchni upraw z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin.

3. Biologiczna ochrona upraw

Cel: ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, co przyczyni się do ochrony różnorodności biologicznej i zmniejszy depozycję chemicznych środków ochrony roślin do środowiska.

Wymagania dla interwencji:

• zastosowanie zabiegu ochrony roślin z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka;
• zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne.

Wielkość pomocy: płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów rolnych objętych ekoschematem.

4. Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych

Cel: promowanie retencjonowania wody, które poprawia gospodarkę wodną, a także ogranicza emisję dwutlenku węgla do atmosfery poprzez ograniczenie rozkładu materii organicznej.

Wymagania dla interwencji:

• wystąpienie na trwałych użytkach zielonych zalania lub podtopienia w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni.

Wsparcie będzie dotyczyło gospodarstw realizujących równolegle na danym obszarze zobowiązania w ramach:

• wybranych wariantów pakietów przyrodniczych związanych z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach Działania rolno-środowiskowo- klimatycznego PROW 2014-2020: Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 (poza wariantem 4.3. Murawy) lub Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (poza wariantem 5.3. Murawy) oraz analogicznych zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach Planu Strategicznego 2023-2027, lub
• ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi w zakresie praktyki Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt lub interwencji Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000, lub
• interwencji Rolnictwo ekologiczne i działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020.

Wielkość pomocy: płatność roczna przyznawana do powierzchni trwałych użytków zielonych objętych ekoschematem.

5. Dobrostan zwierząt

Cel: zachęcenie rolników do promowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt.

Wymagania ogólne dla interwencji:

• posiadanie odpowiedniej siedziby stada zarejestrowanej zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, a w przypadku drobiu – numeru zakładu drobiu;
• posiadanie planu poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych);
• zwierzęta objęte wymogami muszą być oznakowanie i zarejestrowanie zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (jeśli dotyczy);
• jednorazowe odbycie szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten obowiązuje od 2024 r.).

Dobrostan zwierząt będzie kontynuacją wsparcia dla gatunków/grup zwierząt objętych działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-20, tj. świń (lochy, tuczniki), bydła (krowy mleczne, krowy mamki) i owiec, z rozszerzeniemo kury nioski, kurczęta brojlery, indyki mięsne, konie, bydło opasowe oraz kozy.

6. Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi

W ramach interwencji wsparciem objęte będzie 8 praktyk:

• Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt;
• Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe;
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem;
• Zróżnicowana struktura upraw;
• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji;
• Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo;
• Uproszczone systemy uprawy;
• Wymieszanie słomy z glebą.

Ekoschemat oparty o system punktów przypisanych do poszczególnych praktyk. Mogą go realizować tylko te gospodarstwa, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów (5 pkt.).

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów objętych poszczególnymi praktykami w ramach ekoschematu. Podstawę do wyliczenia płatności za ekoschemat stanowi suma punktów uzyskana w ramach ekoschematu, uwzględniająca liczbę realizowanych praktyk, ich punktową wartość oraz powierzchnię, na której będą realizowane. Szacowana stawka: 1 pkt odpowiada kwocie ok. 100 zł.

Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt

Cel: ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych (TUZ) o niskiej wartości produkcyjnej, prowadzenie racjonalnego wypasu zwierząt, przeciwdziałanie negatywnemu trendowi zaprzestawania utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ.

Wymagania dla interwencji:

• obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin;
• zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu.

Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe

Cel: poprawa stanu i ochrona gleby. Pokrycie gleby roślinnością ogranicza wymywanie składników do wód podziemnych. Ochrona zasobów naturalnych gleb, w szczególności poprzez zwiększanie substancji organicznej w glebie. Pochłanianie dwutlenku węgla w rolnictwie, poprzez wiązanie go w materii organicznej.

Wymagania dla interwencji:

1) utrzymywanie roślin w postaci:

• wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub
• międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku. W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.

2) zakaz stosowania środków ochrony roślin:

• na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania;
• w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.

Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem

Cel: właściwe zarządzanie nawożeniem dostosowanym do zasobności gleb w azot, fosfor, potas, magnez, wapń i potrzeb roślin z wykorzystaniem analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia. Interwencja zawiera wariant dotyczący wapnowania. Działanie ma przeciwdziałać zakwaszeniu gleb, które stanowi istotne zagrożenie dla środowiska.

Wymagania dla interwencji:

• opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych;
• wariant z wapnowaniem – rozszerzony o zastosowanie wapnowania, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych w ramach wariantu podstawowego badań gleby, przy czym wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonywany jest zabieg wapnowania. Wsparcie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.

Zróżnicowana struktura upraw

Cel: poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększanie się różnorodności biologicznej.

Wymagania dla interwencji: uprawa co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:

• udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%;
• co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią: uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
• udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, oraz
• udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in. okopowe) nie przekracza 30%.

Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji

Cel: ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery.

Wymagania dla interwencji:

• wymieszanie określonej ilości obornika z glebą maksymalnie w ciągu 12 godzin od aplikacji na gruncie ornym;
• potwierdzenie realizacji tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.

Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo

Cel: ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery.

Wymagania dla interwencji: stosowanie określonej ilości płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych.

Uproszczone systemy uprawy

Cel: wsparcie konserwującej uprawy roli, której głównym celem jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów.

Wymagania dla interwencji: na gruntach ornych uprawa roślin prowadzona jest w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip-till), przy czym:

• zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych;
• po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu.

Wymieszanie słomy z glebą

Cel: wykorzystanie słomy do utrzymywania lub zwiększania poziomu zawartości materii organicznej, jak i składników pokarmowych w glebach.

Wymagania dla interwencji:

• rozdrobnienie i wymieszanie całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.