Walka z nicieniami glebowymi jest bardzo trudna, a na rynku dostępne są zaledwie dwa nematocydy. Czy uprawa roślin nicieniobójczych może być skutecznym rozwiązaniem?

Najbardziej znane nicienie glebowe to mątwik ziemniaczany i mątwik burakowy. Ich obecność rozpoznaje się zazwyczaj po deformacjach korzeni przypominających długa brodę, na których można dojrzeć liczne białe lub kremowe cysty. Same nicienie są tak drobne, że można je obserwować dopiero pod mikroskopem. Oprócz wymienionych dwóch gatunków jest jeszcze wiele innych, które miewają różne znaczenie. Objawem ich zwiększonej liczebności i aktywności są pasma lub place żółknących, a następnie ginących roślin, czego przyczynę trudno ustalić. Najczęściej dotyczy to roślin korzeniowych, ale także zbóż.

Niszowa, ale o rosnącym znaczeniu

Obok nielicznych nematocydów od ponad 25 lat rolnikom znane są odmiany mątwikobójcze gorczycy polnej i rzodkwi oleistej. Ich skuteczność ujawnia się tylko przy uprawie w plonie głównym, gdzie celem będzie wyprodukowanie nasion. Jednak ze względu na niską chłonność rynku oba te gatunki da się uprawiać na ograniczoną skalę. Obserwacje zagranicznych służb doradczych wykazują, że jest jeszcze jeden gatunek uprawny, który ma mniejsze ograniczenia obszarowe i glebowe. Tą rośliną jest gryka.

• Sprawdź: Desykacja gryki i prosa zabroniona!

Uprawa gryki w Polsce dostosowana jest do zapotrzebowania przemysłu młynarskiego. Tak się szczęśliwie składa, że ze względu na rosnącą świadomość społeczeństwa w kwestii wysokich walorów dietetycznych potraw z gryki potrzeba jej coraz więcej. Ubiegłoroczne zasiewy zajęły blisko 110 tys. ha i na ogół były to plantacje kontraktowane.

Wysoka skuteczność

Właściwości nicieniobójcze gryki uprawianej w plonie głównym występują zawsze i charakteryzują się wysoką skutecznością niezależnie od odmiany. Korzenie tej rośliny uwalniają do gleby wydzieliny, które stymulują nicienie do opuszczania cyst (organów przetrwalnikowych). Jednak wybudzone nicienie nie znajdują warunków do dalszego rozwoju i dość szybko giną, bo gryka nie jest dla nich rośliną żywicielską.

Nie można przyjąć, że uprawa gryki ma wyłącznie pozytywne strony, bo tak nie jest. Gdyby było inaczej jej areał byłby wielokrotnie większy.

Zalety:

• niskie wymagania glebowe i pokarmowe;
• bardzo krótki okres wegetacji (100-120 dni);
• późny termin siewu (od połowy maja);
• roślina fitosanitarna (znikoma presja chorób i szkodników);
• brak potrzeby inwestowania w specjalistyczne maszyny;
• możliwość uzyskania dodatkowej korzyści przy wystawieniu uli pszczelich 3-5 szt./ha (uzysk miodu znacznie ponad 100 kg/ha);
• ułatwia spełnienie wymogów WPR 2023-27 dotyczących płodozmianu;
• cenny komponent mieszanek międzyplonowych.

Wady:

• roślina raczej ekstensywna, cechująca się niską wydajnością;
• wydajność uzależniona od oblotu pszczół (owadopylność);
• nierównomierne kwitnienie i dojrzewanie;
• brak herbicydów zalecanych do zwalczania chwastów dwuliściennych;
• konieczne wcześniejsze znalezienie zbytu (kontraktacja);
• niewskazana jako przedplon dla buraka cukrowego;
• nie nadaje się do zbioru na zielonkę i zakiszania;
• konieczne dosuszanie plonu (owocem jest ciemny orzeszek w kształcie ostrosłupa o trójkątnych ścianach).