Próchnica próchnicy nierówna. Niektóre zabiegi uprawowe mogą wpływać na udział niektórych frakcji próchnicy, ale gwałtowny skok jej zawartości w glebie jest niemożliwy.

Próchnica glebowa, nazywana często także humusem, składa się głównie z węgla organicznego. Jest to niezwykle złożona mieszanina całej materii organicznej gleby, która decyduje o jej żyzności, a ponadto posiada zdolność do magazynowania wody i węgla. Istnieje kilka podziałów próchnicy glebowej, ale optycznie najłatwiej można rozróżnić prehumus – będący masą jeszcze nie całkiem rozłożonych resztek organicznych oraz humus, czyli bezpostaciowe produkty zaawansowanej humifikacji resztek roślinnych i zwierzęcych. Nie da się precyzyjnie rozdzielić tych dwóch frakcji, gdyż prehumus płynnie przechodzi w humus.

Dyrektywy zamiast zrozumienia przyrody

Próchnica glebowa w ostatnich latach znalazła się w centrum uwagi jako magazyn węgla, który może mieć wpływ na obniżenie emisji CO₂ do atmosfery. Znaczenie tej właściwości jako sposobu na ograniczanie zmian klimatycznych jest mocno przereklamowane. Trudno przemilczeć fakt, że Unia Europejska zamierza wydać w najbliższych latach ogromne sumy publicznych pieniędzy na tzw. rolnictwo węglowe. Będą to źle wydane pieniądze, bo w ujęciu globalnym zmiany zawartości węgla w glebie następują bardzo powoli i nie mają istotnego wpływu na całokształt obiegu tego pierwiastka w przyrodzie. Nawet jeśli uda się w krótkim czasie podnieść zawartość węgla w glebie o 0,2%, to wystarczy kilka suchych lat, jak np. 2016-20, żeby znaczne zasoby próchnicy uległy spaleniu i wszystkie wysiłki pójdą na marne.

Wprowadzenie dodatkowych ilości węgla organicznego do gleby w celu jego zmagazynowania jest możliwe jedynie w warstwie podornej. Taki naturalny magazyn stanowią przede wszystkim korzenie roślin wieloletnich (drzewa i krzewy) oraz niektórych rolniczych (rzepak, burak, motylkowate). Brak dostępu tlenu oraz duże wysycenie tkanek ligninami nie sprzyja ich rozkładowi.

• Sprawdź: Kukurydza może pomóc w walce z ociepleniem

Wzbogacanie wierzchniej warstwy roli dużymi ilościami łatwo rozkładających się materiałów organicznych, takich jak resztki pożniwne, pozostałości płytkich systemów korzeniowych, gnojowica, obornik, poferment i kompost, dają efekt krótkotrwały, niekiedy krótszy niż rok. Ponadto systemy bezorkowe uprawy gleby przyczyniają się do wzrostu biomasy drobnoustrojów w warstwie gleby do 10 cm. Tutaj wymiana gazowa jest na tyle dobra, że spalanie próchnicy, a co za tym idzie, uwalnianie węgla do atmosfery w postaci CO₂ następuje bardzo szybko.

Dwutlenek węgla jest kiepskim lotnikiem

Wbrew temu, co rolnikom próbuje się wmawiać, gaz ten nie ulatuje do górnych warstw atmosfery, bo w porównaniu do metanu, azotu czy tlenu jest zbyt ciężki. Dopiero tutaj pojawia się jedyne sensowne działanie, polegające na utrzymywaniu pokrywy roślinnej gruntu przez jak największą część roku. Chodzi o to, żeby rośliny na bieżąco wychwytywały dwutlenek węgla uwalniany z gleby i dostarczany w napływających masach powietrza do prowadzenia fotosyntezy. Niestety, długotrwałe utrzymywanie roślinności na polach stwarza również lepsze warunki do rozwoju chwastów, chorób i szkodników. Ale to zmartwienie ekolodzy, urzędnicy i zieloni politycy pozostawiają wyłącznie rolnikom.