Utrzymywanie mocy wytwórczych rolnictwa opiera się wyłącznie na wydajności i jakości plonów roślin uprawnych. Bez nich nie ani produkcji żywności, ani chowu zwierząt.

Nowe programy hodowli odmian roślin uprawnych powinny zmierzać do uzyskania kreacji o określonych cechach odpornościowych i użytkowych. Część z nich określono w wydanych w tym roku przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi "Priorytetach w hodowli roślin uprawnych w Polsce". Dokument ten jest skierowany przede wszystkim do państwowych ośrodków naukowo-badawczych i hodowlanych, które chcą się ubiegać o finansowanie z udziałem środków publicznych na realizację swoich programów hodowlanych.

Przystosować do nowych warunków

Zmiany technologii produkcji żywności są wymuszane m.in. wprowadzanymi regulacjami prawnymi oraz warunkami klimatycznymi. Utrzymanie wydajności upraw wymaga podejmowania działań zmierzających do polepszania i utrwalania cech odmian roślin uprawnych. Nowe kreacje powinny być m.in. odporne na nowe gatunki i rasy chorób, lepiej tolerować okresowe niedobory wilgoci, a także łatwiejsze do zbioru i przydatniejsze do przechowywania oraz przetwórstwa. Dokument zawiera szczegółowy wykaz obszarów badań i prac hodowlanych dla ważnych gospodarczo gatunków roślin. Oto one:

• rzepak – odporność na kiłę kapusty, suchą zgniliznę kapustnych, wirusa żółtaczki rzepy i szkodniki oraz osypywanie. Pożądane jest też poszerzanie zmienności (?);
• pszenica – odporność na rdze, fuzariozy, septoriozy i choroby wirusowe. Podwyższenie zimotrwałości, tolerancji na suszę oraz wysoką temperaturę. Pożądane jest też polepszenie cech składających się na wartość wypiekową, a w pszenicy twardej zwiększenie zawartości luteiny (związek z podgrupy karotenoidów o właściwościach przeciwutleniaczy);
• pszenżyto – odporność na rdze, fuzariozy i septoriozy oraz tolerancja na suszę i odporność na porastanie ziarna w kłosach;
• żyto – odporność na rdze i sporysz (u odmian mieszańcowych) oraz odporność na porastanie i przewódkowość;
• jęczmień – odporność na fuzariozy, septoriozy i choroby wirusowe. Wśród pożądanych cech znalazły się: zwiększenie plonowania odmian ozimych o kłosie dwurzędowym, wysoka zawartość białka odmian jarych paszowych, poprawa cech jakościowych u odmian jarych browarnych oraz tolerancja na suszę i wzrost zimotrwałości odmian ozimych;
• owies – odporność na fuzariozy i septoriozy (?) oraz wzrost plonowania, niski udział łuski w ziarnie i tolerancja na suszę;
• kukurydza – odporność na fuzariozy, stres termiczny i szkodniki oraz poprawa strawności odmian kiszonkowych;
• ziemniak – odporność na zarazę ziemniaka, zgnilizny, mątwika i wysoką temperaturę. Pożądana jest też tolerancja na suszę, wczesność i skrócenie wegetacji odmian skrobiowych;
• burak cukrowy – odporność na zgniliznę korzeni, rizoktoniozę, chwościka, rizomanię i zgorzel siewek oraz na szkodniki;
• groch siewny – odporność na askochytozę, tolerancja na suszę i wysoką temperaturę. Pożądana jest też niska zawartość oligosacharydów w nasionach, wysoka zawartość białka, przydatność do jesiennego siewu i zmniejszone zrzucanie kwiatów, zawiązków i strąków;
• soja – polepszenie plonowania i wczesności oraz podwyższenie osadzenia najniższego strąka;
• bobik – odporność na askochytozę, czekoladową plamistość liści, zgorzel i rdzę bobiku. Wśród pożądanych cech podano obniżenie zawartości tanin, wieyny i konwieyny, a także zdeterminowany typ wzrostu, niską zawartość włókna oraz tolerancję na suszę i pękanie okryw nasion;
• łubiny – odporność na antraknozę i fuzariozę. Poprawa wczesności, tolerancja na suszę i wysoką temperaturę, niska zawartość oligosacharydów i alkaloidów w nasionach, wysoka zawartość tłuszczu oraz obniżenie zrzucania kwiatów, zawiązków i strąków;
• trawy – tolerancja na suszę, poprawa zimotrwałości, wysoki plon nasion i wysoka zawartość białka;
• len – tolerancja na suszę, wysoki plon nasion i włókna form dwucelowych, wysoka zawartość kwasów omega 3, obniżona skłonność do wiązania kadmu z gleby;
• konopie – mieszańce jednopienne o zwiększonym plonie biomasy i zawartości celulozy, wzrost zawartości olejków eterycznych, wytwarzanie pożądanych substancji biologicznie czynnych, formy jednopienne i dwupienne o obniżonym wzroście i zwiększonym plonie nasion;
• chmiel – odporność na mączniaka prawdziwego i mączniaka rzekomego, wzrost plonowania, zwiększona zawartość alfa kwasów, szlachetny aromat chmielowy, nowe nuty zapachowe w profilu aromatycznym oraz zwiększona zawartość związków bioaktywnych;
• tytoń – odporność na choroby grzybowe i wirusowe, obniżona zawartość nornikotyny oraz zdolności do tworzenia substancji smolistych, a ponadto wydłużenie okresu dojrzałości technologicznej.